Μπορεί ένα απλό παιχνίδι να επηρεάσει την εξέλιξη ενός παιδιού στη μετέπειτα ζωή του; Θα μπορούσε για παράδειγμα μία γυναίκα να μην ανακαλύψει μία κλίση που ενδεχομένως να είχε στον κατασκευαστικό κλάδο, καθώς δεν έτυχε ποτέ ως παιδί να παίξει με παιχνίδια κατασκευών ή και το αντίθετο, ένας άντρας να μην ανακαλύψει μία κλίση που θα είχε στα επαγγέλματα παροχής φροντίδας, επειδή ποτέ ως παιδί δεν τον άφησε κανείς να παίξει με μία κούκλα; Πόσο έτοιμη είναι η κοινωνία μας να δει σε μία διαφήμιση ένα αγόρι να παίζει με μία κούκλα;
Οι ερωτήσεις που αφορούν τα έμφυλα στερεότυπα στα παιχνίδια που παίζουν τα παιδιά είναι ατελείωτες. Πολλές από αυτές όμως, θα τις απαντήσουν στο Διεθνές Συνέδριο για το ρόλο του Παιχνιδιού στην Εκπαίδευση των μικρών παιδιών Play on Early Education (27-30 Απριλίου, Σεράφειο του Δήμου Αθηναίων Εχελιδών 19 & Πειραιώς 144) η Στέλλα Κάσδαγλη και Πηνελόπη Θεοδωρακάκου, συν – ιδρύτριες του μη κερδοσκοπικού οργανισμού Women On Top -για την επαγγελματική ενδυνάμωση των γυναικών και την ισότητα στην εργασία.
Η Στέλλα Κάσδαγλη, συν – ιδρύτρια του Women On Top και συγγραφέας, εξηγεί στο skai.gr πως το παιχνίδι μπορεί να αλλάξει τα έμφυλα στερεότυπα.
Πότε ένα παιδί αποκτά Ταυτότητα φύλου και στη συνέχεια έμφυλα στερεότυπα;
Η διαμόρφωση της ταυτότητας φύλου είναι μια σύνθετη και δυναμική διαδικασία και δεν μπορούμε να της βάλουμε «προθεσμία» για κανένα παιδί. Τα έμφυλα στερεότυπα, όμως, γνωρίζουμε ότι αρχίζουν διαμορφώνονται και παγιώνονται από νωρίς, όταν τα παιδιά είναι ακόμα μηνών ή λίγων ετών και φυσικά βασίζονται, στην αρχή, στις εκφράσεις του φύλου που γνωρίζουν: τα ρούχα, τα παιχνίδια, τον τρόπο ομιλίας, τα χαρακτηριστικά του προσώπου κλπ.
Αρκεί μόνο το παιχνίδι για να αλλάξει γνώμη σε ένα παιδί εφόσον όλη η κοινωνία είναι γεμάτη τέτοια στερεότυπα;
Κανένα στοιχείο μόνο του δεν αρκεί για να αλλάξει μια ολόκληρη κοσμοθεωρία, πόσο μάλλον μια ολόκληρη γενιά. Επειδή όμως τα στερεότυπα δεν είναι θέμα «γνώμης» αλλά μια πολύπλοκη και συχνά ασυνείδητη διαδικασία, το παιχνίδι αποτελεί ένα πολύ σημαντικό πεδίο στο οποίο και διαμορφώνονται στερεότυπα και μπορούν, φυσικά, να ανατραπούν. Όπως θα συζητήσουμε στο συνέδριο, Play on Early Education (27-30 Απριλίου, Σεράφειο του Δήμου Αθηναίων Εχελιδών 19 & Πειραιώς 144) , τα παιδιά δεν μαθαίνουν από αυτό που τους λέμε, αλλά από αυτό που κάνουμε και αξίζει να σκεφτούμε πόσα περισσότερα πράγματα μαθαίνουν από αυτό που κάνουν τα ίδια!
Πώς διαχειρίζονται οι γονείς στην Ελλάδα ένα αγοράκι που ζητάει μια κούκλα ή ένα κορίτσι που ζητάει στρατιωτάκια;
Ορισμένοι γονείς μπορεί να βρίσκονται στο σημείο να αποδεχτούν ή ακόμα και να μην διστάσουν καν μπροστά στο αίτημα αυτό: να το θεωρήσουν εξίσου «φυσιολογικό» με οποιοδήποτε άλλο αίτημα του παιδιού για ένα παιχνίδι που συμβαδίζει με τον έμφυλο ρόλο του. Οι περισσότεροι και οι περισσότερες από εμάς, όμως, είναι πιθανό να κομπιάσουμε, να αναρωτηθούμε, ακόμα και να αρνηθούμε να κάνουμε το «χατίρι» του παιδιού ή να θυμώσουμε (έστω και πρόσκαιρα) με το αίτημά του. Αυτό δεν συμβαίνει επειδή είμαστε κακοί άνθρωποι ή όχι αρκετά έξυπνοι ή όχι αρκετά καλοί γονείς. Συμβαίνει επειδή έχουμε γεννηθεί, μεγαλώσει, εκπαιδευτεί και διαμορφωθεί μέσα σε ένα περιβάλλον γεμάτο από τέτοια στερεότυπα, πράγμα που σημαίνει ότι χρειάζεται να περάσουμε από μια μακροχρόνια, συνειδητή και καθόλου ευθεία διαδικασία για να τα διαχειριστούμε, αρχικά, και ύστερα, ίσως, να απαλλαγούμε έστω και από κάποια από αυτά.
Πώς επηρεάζει αυτό την ψυχολογία του παιδιού;
Είναι βαρύ για οποιοδήποτε παιδί το να νιώθει ότι οι προτιμήσεις, οι επιθυμίες, οι ανάγκες και οι κλίσεις του δεν γίνονται αποδεκτές από τα άτομα που αγαπά περισσότερο στον κόσμο και από τα οποία εξαρτάται. Στην περίπτωση αυτή δεν πρόκειται απλώς για τη ματαίωση που βιώνει οποιοδήποτε παιδί όταν δεν μπορεί να αποκτήσει εκείνη τη στιγμή κάτι που θέλει. Πρόκειται για κάτι πιο σύνθετο που συχνά τα παιδιά βιώνουν ως ακύρωση της προσωπικότητάς τους, με αποτέλεσμα να αρχίζουν να κρύβουν ή να προσαρμόζουν βασικά στοιχεία της μοναδικότητάς τους προκειμένου να εξασφαλίσουν ότι το στενό τους περιβάλλον θα συνεχίσει να τα αποδέχεται.
Μπορεί τα κορίτσια να ενθαρρύνονται κάποιες φορές να παίζουν με αγορίστικα αλλά τα αγόρια να αποτρέπονται να παίζουν με κοριτσίστικα;
Φυσικά. Είναι κάτι που βλέπουμε συχνά, όχι μόνο σε σχέση με τα παιχνίδια αλλά και με άλλες πτυχές της έμφυλης ισότητας στην Ελλάδα και τον κόσμο: σπρώχνουμε τα κορίτσια να γίνουν πιο δυναμικά, διεκδικητικά, να κατακτήσουν θέσεις που παραδοσιακά «ανήκαν» στα αγόρια, αλλά στην αντίστροφη διαδρομή δυσκολευόμαστε. Δεν μας ταιριάζει να βλέπουμε αγόρια και άντρες σε ρόλους φροντίδας, σε στιγμές αδυναμίας, σε σκηνές όπου εκφράζουν τα συναισθήματα και την ευαλωτότητά τους. Και αυτό, κατά τη γνώμη μου, είναι το επόμενο μεγάλο «σύνορο» στην προσπάθειά μας για μεγαλύτερη ισότητα.
Βλέπουμε στην Ελλάδα μια τάση αλλαγής της νοοτροπίας;
Πολύ αργά και σταδιακά, σημειώνεται πρόοδος και στο θεσμικό πλαίσιο αλλά και στη νοοτροπία των ανθρώπων, κυρίως στα αστικά κέντρα. Συνήθως όμως, όπως προαναφέραμε, η αλλαγή αφορά την επέκταση του πεδίου που μπορούν να «κατακτήσουν» τα κορίτσια και οι γυναίκες και λιγότερο την επέκταση του χώρου (συναισθηματικού, ψυχικού, οικογενειακού κλπ.) που μπορεί να καταλάβει ένα αγόρι ή ένας άντρας.
Μπορεί ο διαχωρισμός των παιχνιδιών να αποτρέψει ένα κορίτσι να ασχοληθεί με έναν διαφορετικό τομέα μετέπειτα στη ζωή της π.χ. μηχανικός;
Να αποτρέψει ίσως όχι, αλλά να παρεμποδίσει σίγουρα. Πώς μπορεί ένα παιδί, αγόρι ή κορίτσι, να κατανοήσει τη δύναμη ενός πεδίου όπως η τεχνολογία και η επιστήμη, τις προοπτικές και τον αντίκτυπό τους, αν δεν έχει επαφή με αυτά στο πιο βασικό επίπεδο, αυτό του παιχνιδιού; Και αντίστοιχα, πώς ένα παιδί, κορίτσι ή αγόρι, θα δει τον εαυτό του σε ρόλο φροντιστή/τριας και συμπαραστάτη, όταν δεν έχει την ευκαιρία να παίξει με τις λειτουργίες και τις δραστηριότητες αυτές από μικρή ηλικία;
Πότε άρχισε ο διαχωρισμός των παιχνιδιών; Υπήρχε πάντα ή ξεκίνησε ως θέμα μάρκετινγκ;
Όπως θα συζητήσουμε και στην ομιλία μας στο τέλος Απριλίου, στο πλαίσιο του Διεθνούς Συνεδρίου Play on Early Education (27-30 Απριλίου), πολλές φορές τα παιχνίδια αποτελούν αναπαραστάσεις των ρόλων που αναλαμβάνουν και στη μετέπειτα ζωή τους τα άτομα, πράγμα που σημαίνει ότι διαμορφώνουν γύρω τους ένα πεδίο που καλοσωρίζει ή απωθεί τα παιδιά ανάλογα με το φύλο τους. Τα παιδιά βλέπουν συνήθως τις γυναίκες να αναλαμβάνουν ρόλους φροντίδας, για παράδειγμα, οπότε στα παιχνίδια που περιλαμβάνουν τέτοιου είδους σχέσεις και συμπεριφορές, τα κορίτσια νιώθουν πιο καλοδεχούμενα, πιο οικεία, επειδή μπορούν να φανταστούν τον εαυτό τους στον ρόλο της μητέρας τους ή της δασκάλας τους. Το αντίστροφο συμβαίνει σε παιχνίδια που περιλαμβάνουν σωματική δύναμη ή έντονη κινητικότητα ή ενασχόληση με σύνθετα αντικείμενα και κατασκευές.
Πόσο έτοιμη είναι η κοινωνία για να δεχτεί π.χ. μια διαφήμιση που θα δείχνει ένα αγοράκι να ταΐζει με μπιμπερόν μια κούκλα;
Δεν θα το μάθουμε αν δεν το δοκιμάσουμε! Νομίζω, πάντως, πως πολλές φορές η κοινωνία είναι πιο έτοιμη απ’ ό,τι νομίζουμε και η επικοινωνία έχει τη δύναμη να φέρει μια ομάδα που είναι «σχεδόν έτοιμη» σε σημείο ακόμα μεγαλύτερης ωριμότητας μέσα σε μικρό χρονικό διάστημα.
Οι εταιρίες πώς αντιδρούν; Κάνουν βήματα και εκείνες; (πχ η LEGO έχει εξαλείψει τον όρο αγορίστικα και κοριτσίστικα παιχνίδια)
Όπως συμβαίνει και με τους ανθρώπους, έτσι και οι εταιρείες κινητοποιούνται σε διαφορετικό βαθμό ανάλογα με το ευρύτερο περιβάλλον στο οποίο δραστηριοποιούνται, τα άτομα που τις διοικούν, το πεδίο στο οποίο αναπτύσσονται κλπ. Φυσικά και υπάρχουν εταιρείες κοινωνικά ευαίσθητες και προοδευτικές, που συντονίζονται πιο άμεσα με τις κοινωνικές αλλαγές, και η ελπίδα μας είναι ότι αυτές διαμορφώνουν τις τάσεις που θα επηρεάσουν το οικοσύστημα και τα επόμενα χρόνια, παρασύροντας και άλλους οργανισμούς να ακολουθήσουν το παράδειγμά τους!
Το Δεύτερο Διεθνές Συνέδριο "Play on Early Education" απευθύνεται σε όποιον ενδιαφέρεται για την προσχολική αγωγή και εκπαίδευση με βάση το παιχνίδι, σε γονείς, ψυχολόγους, εκπαιδευτικούς και γενικά σε όσους ασκούν δραστηριότητες για παιδιά.
Όλες οι πληροφορίες βρίσκονται στο παρακάτω λινκ http://PlayOnAthens.com
Διαβάστε τις Ειδήσεις σήμερα και ενημερωθείτε για τα πρόσφατα νέα.
Ακολουθήστε το Skai.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.
