Η ιστορία της Αικατερίνης των Μεδίκων, βασίλισσας της Γαλλίας από το 1547 έως το 1559, δεν είχε αίσιο τέλος. Η Αικατερίνη γλίτωσε μεν από τα χειρότερα (δολοφονίες, γκιλοτίνες, δηλητηριάσεις, κ.λπ.), αλλά πέθανε από πλευρίτιδα στα 69 της χρόνια, με την υστεροφημία της να έχει πληγεί ανεπανόρθωτα. Αν και φιλόμουση, ευζωίστρια, λάτρις του καλού φαγητού και χαρακτηρισμένη ως αναμορφώτρια της γαλλικής κουζίνας, έμεινε στην ιστορία ως η «μοχθηρή βασίλισσα Αικατερίνη», ηθική αυτουργός της Σφαγής του Αγίου Βαρθολομαίου [η σφαγή χιλιάδων Γάλλων προτεσταντών (Ουγενότων) από τους καθολικούς στο Παρίσι, ανήμερα της γιορτής του Αγίου Βαρθολομαίου, στις 24 Αυγούστου 1572, διήρκεσε δύο ημέρες στην πρωτεύουσα και επεκτάθηκε στη συνέχεια και στην επαρχία]. Οι προτεστάντες συγγραφείς τη σκιαγράφησαν ως μια ραδιούργα Ιταλίδα που είχε σκοτώσει όλους τους εχθρούς της μονομιάς, κατά το πρότυπο του αυταρχικού μακιαβελικού ηγεμόνα.
Η κοντή βασίλισσα με το μεγάλο στόμα, τα εξογκωμένα μάτια και τα καλοσχηματισμένα χέρια γεννήθηκε στη Φλωρεντία και ήταν κόρη του Λαυρεντίου των Μεδίκων, δούκα του Ουρμπίνο, και της Γαλλίδας αριστοκράτισσας Μαγδαληνής ντε λα Τουρ. Ορφάνεψε όμως σε βρεφική ηλικία και από τους δύο γονείς της. Το 1533 ήταν μια χρονιά-ορόσημο για εκείνη. Μόλις 14 ετών τότε, ταξίδεψε στη Μασσαλία για να παντρευτεί τον δούκα της Ορλεάνης, τον μετέπειτα Ερρίκο Β΄ της Γαλλίας, φορώντας αυτοσχέδια δωδεκάποντα τακούνια.
Γάμος από συμφέρον – η ισχύς εν τη ενώσει Γαλλίας και Ιταλίας. Στάθηκε στο πλευρό του βασιλιά της με αξιοπρέπεια, ευφυής κι ευγενής, κι ας γνώριζε ότι ο σύζυγός της διατηρούσε πλήθος από ερωμένες. Από τον θάνατό του και μετά, αρνήθηκε να βγάλει τα μαύρα και έκτοτε ο θυρεός της κοσμούνταν από μια σπασμένη λόγχη με τη λατινική επιγραφή «Lacrymae hinc, hinc dolor» (Από αυτό τα δάκρυα και η θλίψη μου).
Ηθική αυτουργός του κασουλέ, του μακαρόν, του παγωτού
Διασχίζοντας τις Άλπεις με εισιτήριο χωρίς επιστροφή, η Αικατερίνη, ως μεσολαβήτρια μεταξύ των ιταλικών και των γαλλικών πολιτισμών, ακολουθούνταν από μια μπριγάδα από Ιταλούς μάγειρες της εξευγενισμένης σχολής της αναγεννησιακής μαγειρικής, οι οποίοι δίδαξαν στους Γάλλους συναδέλφους τους την τέχνη του ραφιναρίσματος των φαγητών και του εκλεπτυσμένου art de la table. Βάσει αυτής της μαθητείας, όπως ισχυρίζονται κάποιοι, αναπτύχθηκε η κλασική γαλλική κουζίνα, την οποία έφτασε στο αποκορύφωμά της ο λαμπρός σεφ Antonin Careme (1784-1833). Οι Ιταλοί μάγειρες/ακόλουθοι της Αικατερίνης είναι αυτοί που έφεραν μαζί τους συνταγές και προϊόντα του τόπου τους. Εμπλούτισαν τη γαλλική κουζίνα με σοφιστικέ υλικά, όπως μπρόκολα, αγκινάρες, το λειρί του κόκορα, μοσχαρίσια μυαλά, γλυκάδια, τρούφες, και με παρασκευές όπως πηκτές, κενέλ και κρεπινέτες, αναβαθμίζοντας τα ρουστίκ μαγειρέματα των Γάλλων ομολόγων τους, οι οποίοι εκείνη την περίοδο καταπιάνονταν με μεγάλα, ακατέργαστα κομμάτια κρεατικών, όπως αρνίσια και μοσχαρίσια μπούτια, ολόκληρα γουρουνόπουλα, πουλάδες και κυνήγια, που τα έκαναν ψητά και τα σέρβιραν με μπιζέλια και κουκιά.
Στην Αικατερίνη των Μεδίκων «πιστώνεται» και η τελειοποίηση του περίφημου κασουλέ, καθώς ήταν εκείνη που, όπως λέγεται, έφερε τα φασόλια στο Λανγκντόκ της νοτιοδυτικής Γαλλίας.
Όσο για τους Φλωρεντίνους ζαχαροπλάστες, άφταστοι στο είδος τους εκείνη την εποχή, είναι εκείνοι που μπόλιασαν τη γαλλική παραδοσιακή ζαχαροπλαστική με μαρμελάδες, ζελέ, αμυγδαλόπαστες, pains d’epices, μαρόν γκλασέ, νουγκά, φρανζιπάν, ζαμπαγιόνε και τρούφες, με αποκορύφωμα τα περιβόητα ιταλικά τζελάτι.
Η «τέχνη του τραπεζιού» των Μεδίκων
Μέσα σε λίγα χρόνια οι φλωρεντιανές συνταγές εισήχθησαν στο παλάτι, εντυπωσιάζοντας στις δεξιώσεις της βασιλικής οικογένειας. Η ίδια η Αικατερίνη καθιέρωσε τη χρήση του πιρουνιού, η οποία στην Ευρώπη εκείνης της περιόδου θεωρούνταν μια εξεζητημένη συνήθεια. Ασημένια πιρούνια, με σκαλιστές λαβές και τέσσερα μυτερά δόντια. Τα τραπέζια στρώθηκαν με χρυσοποίκιλτα τραπεζομάντιλα, οι συνδαιτυμόνες έπιναν εκλεκτά γαλλικά κρασιά από σκαλιστά ποτήρια από βενετσιάνικο κρύσταλλο και τα φαγητά σερβίρονταν σε κομψά πήλινα σκεύη και εμαγέ πιάτα. Επί των ημερών της κωδικοποιήθηκαν οι καλοί τρόποι και η comme il faut συμπεριφορά στο τραπέζι, καθώς και το εκλεπτυσμένο σερβίρισμα με πρώτο πιάτο, δεύτερο πιάτο και συνοδευτικά, τυριά στη συνέχεια και τέλος επιδόρπια και φρούτα, κάθε τι συνδυασμένο με το κρασί που του ταίριαζε.
Αυτή της την αγάπη για το καλό φαγητό και την πολυτέλεια πολλοί ήταν εκείνοι που την παρεξήγησαν και την απέδωσαν σε σκοτεινά κίνητρα, θεωρώντας ότι διέφθειρε τη γαλλική αριστοκρατία.
Γαλλία-Ιταλία: ισοπαλία
Έχουν χυθεί πολλοί τόνοι μελάνης γύρω από την Αικατερίνη και τη συμβολή της στη διαμόρφωση της γαλλικής κουζίνας. Είναι τελικά μύθοι ή αλήθειες; Αρκετοί μελετητές, βασισμένοι σε ιστορικά στοιχεία, έχουν απορρίψει πολλές από τις γοητευτικές –πλην όμως αναληθείς– ιστορίες ως υπερβολικές. Και οι Γάλλοι, οι οποίοι περιφρουρούν την πολύτιμη γαστρονομική κουλτούρα τους με περισσή περηφάνια, υποτονίζουν τη σημασία της Αικατερίνης. Προφανώς η αλήθεια βρίσκεται κάπου στη μέση. Γαλλία-Ιταλία είναι δύο χώρες που συνορεύουν. Οι επιρροές και η αλληλεπίδραση μεταξύ τους είναι επομένως ένα αδιαφιλονίκητο γεγονός που το αποδεικνύουν με τις ομοιότητες και τις διαφορές τους: από τα παγωτά και τα τζελάτι, τα μακαρόν και τα ριτσιαρέλι μέχρι τις γαλλικές σφολιάτες και τις σφολιατέλες, την ιταλική και τη γαλλική μαρέγκα. Πάντως, η αμφιλεγόμενη Αικατερίνη των Μεδίκων, που μετά τον θάνατο του συζύγου της έζησε στον αγαπημένο της πύργο του Σενανσό, καταφέρνει αιώνες μετά τον θάνατό της να πυροδοτεί αντιπαραθέσεις και διαμάχες.
Διαβάστε τις Ειδήσεις σήμερα και ενημερωθείτε για τα πρόσφατα νέα.
Ακολουθήστε το Skai.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.
