Πριν από μια δεκαετία, ένας μυστηριώδης κρατήρας εμφανίστηκε στη ρωσική Αρκτική, σχηματίζοντας μια τεράστια οδοντωτή τρύπα πλάτους εκατοντάδων ποδιών, που βυθίστηκε σε μια μελανώδη άβυσσο. Ήταν περικυκλωμένος από τεράστια κομμάτια χώματος και πάγου, απόδειξη των βίαιων δυνάμεων που το δημιούργησαν.
Από το 2014, περισσότεροι από 20 τέτοιοι κρατήρες έχουν εκραγεί, σημαδεύοντας το απομακρυσμένο τοπίο της χερσονήσου Yamal και Gydan της βορειοδυτικής Σιβηρίας - ο πιο πρόσφατος από τους οποίους ανακαλύφθηκε τον περασμένο Αύγουστο.
Οι κρατήρες προκάλεσαν «πονοκέφαλο» στους επιστήμονες, οι οποίοι πέρασαν χρόνια προσπαθώντας να αποκαλύψουν πώς δημιουργήθηκαν. Μια σειρά από θεωρίες δημιουργήθηκαν όπως από χτύπημα μετεωρίτη ή ακόμα και από εξωγήινους.
Τώρα, μια ομάδα επιστημόνων λέει ότι έχουν βρει μια νέα εξήγηση που μπορεί να εξηγεί τη δημιουργία τους, σύμφωνα με το CNN. Τα ευρήματά τους, που παρουσιάστηκαν σε μια μελέτη που δημοσιεύθηκε τον περασμένο μήνα, υποδηλώνουν ότι πρόκειται για ένα μείγμα κλιματικής αλλαγής που προκαλείται από τον άνθρωπο σε συνδυασμό με την ασυνήθιστη γεωλογία της περιοχής.
Οι επιστήμονες συμφωνούσαν ότι οι κρατήρες σχηματίζονται όταν αέρια παγιδευμένα κάτω από την τούνδρα - συμπεριλαμβανομένου του μεθανίου που θερμαίνει τον πλανήτη - συσσωρεύονται υπογείως, προκαλώντας την εμφάνιση ενός τύμβου στην επιφάνεια. Όταν η πίεση από κάτω υπερβαίνει τη δύναμη του εδάφους πάνω, το ανάχωμα εκρήγνυται, εκτοξεύοντας αέρια.
Αυτό που εξακολουθεί να συζητείται είναι οι πιο συγκεκριμένοι μηχανισμοί, δηλαδή για το πώς δημιουργείται η πίεση και από πού ακριβώς προέρχεται το αέριο.
Η ομάδα που ξεκίνησε τη νέα έρευνα εξέτασε για αρχή εάν οι εκρήξεις μπορεί να ήταν χημικές αντιδράσεις, αλλά αυτό γρήγορα αποκλείστηκε. «Δεν υπήρξαν αναφορές για οτιδήποτε σχετίζεται με χημική καύση», είπε η Ana Morgado, συγγραφέας της μελέτης και χημικός μηχανικός στο Πανεπιστήμιο του Cambridge.
Αυτό που βρήκαν οι ερευνητές περιστρέφεται γύρω από την περίπλοκη γεωλογία αυτού του συγκεκριμένου τμήματος της Σιβηρίας. Κάτω από το έδαφος υπάρχει παχύς μόνιμος παγετός - ένα συνονθύλευμα χώματος, πετρωμάτων και ιζημάτων που συγκρατούνται από πάγο. Κάτω από αυτό βρίσκεται ένα στρώμα «ένυδρου μεθανίου», μια στερεή μορφή μεθανίου. Ανάμεσα στα δύο βρίσκονται ασυνήθιστα κοιλώματα, πάχους περίπου 3 ποδιών, με αλμυρό, μη παγωμένο νερό που ονομάζονται «cryopegs».
Καθώς η κλιματική αλλαγή οδηγεί σε υψηλότερες θερμοκρασίες, το ανώτερο στρώμα του εδάφους λιώνει, με αποτέλεσμα το νερό να κυλήσει μέσα από τον μόνιμο παγετό και να εισχωρήσει σε αυτό το αλμυρό στρώμα, σύμφωνα με την έρευνα.
Το πρόβλημα είναι ότι δεν υπάρχει αρκετός χώρος για το επιπλέον νερό, έτσι το «cryopeg» διογκώνεται, αυξάνεται η πίεση και το έδαφος σπάει, δημιουργώντας ρωγμές στην επιφάνεια. Αυτές οι ρωγμές προκαλούν μια γρήγορη πτώση της πίεσης στα βάθη, καταστρέφοντας τους υδρίτες μεθανίου και προκαλώντας εκρηκτική απελευθέρωση αερίου. Αυτός ο πολύπλοκος χορός μεταξύ της τήξης του μόνιμου παγετού και του μεθανίου μπορεί να διαρκέσει δεκαετίες πριν συμβεί μια έκρηξη, διαπίστωσε η μελέτη.
Η διαδικασία «είναι πολύ συγκεκριμένη για την περιοχή», είπε η Morgado, οπότε ενώ πιστεύει ότι έχουν λύσει το παζλ σε αυτό το τμήμα της Αρκτικής, εάν παρόμοιοι κρατήρες εμφανιστούν σε μέρη με διαφορετική γεωλογία, «ίσως υπάρχει ένα άλλο μυστήριο προς επίλυση».
Άλλοι επιστήμονες δεν είναι τόσο σίγουροι ότι το παζλ έχει λυθεί
Ο Evgeny Chuvilin, επικεφαλής επιστήμονας στο Ινστιτούτο Επιστήμης και Τεχνολογίας Skolkovo στη Μόσχα, ο οποίος έχει περάσει χρόνια μελετώντας τους κρατήρες από κοντά, είπε ότι η ιδέα της μελέτης είναι «καινοφανής», αλλά επαναφέρει την ιδέα ότι ταιριάζει με τη γεωλογία της περιοχής.
Ο μόνιμος παγετός στη βορειοδυτική Σιβηρία είναι ασυνήθιστος για τις πολύ υψηλές ποσότητες πάγου και μεθανίου, είπε στο CNN. Θα ήταν δύσκολο για το νερό από το ανώτερο στρώμα του εδάφους να περάσει μέσα από αυτό το παχύ, πυκνό στρώμα πάγου για να φτάσει στα "cryopegs" βαθιά κάτω από το έδαφος.
Τα ευρήματα είναι «ακόμα πολύ γενικά» και δεν ανταποκρίνονται στην πολυπλοκότητα της περιοχής, είπε στο CNN.
Η δική του έρευνα επικεντρώνεται στη συσσώρευση μεθανίου σε κοιλότητες στα ανώτερα επίπεδα του μόνιμου παγετού, προτού η πίεση γίνει τόσο υψηλή ώστε να εκραγεί.
Υπάρχουν ακόμη περισσότερα που πρέπει να γίνουν για να βοηθήσουμε στην επίλυση των μυστηρίων του πώς ακριβώς εκτυλίσσεται αυτή η διαδικασία, είπε.
Η επιφυλακτικότητα του επαναλαμβάνεται από τη Lauren Schurmeier, γεωφυσικό στο Πανεπιστήμιο της Χαβάης. Είπε ότι ενώ η έρευνα είχε νόημα θεωρητικά, εξακολουθούσαν να υπάρχουν «πολλές πιθανές πηγές αερίου για αυτούς τους κρατήρες».
Η Morgado είπε ότι ήταν σίγουρη για τη θεωρία της, αλλά όπως λέει «μπορεί πάντα να εμπλουτιστεί λαμβάνοντας υπόψη πρόσθετους παράγοντες».
Αυτό στο οποίο οι περισσότεροι επιστήμονες συμφωνούν, ωστόσο, είναι ότι η κλιματική αλλαγή παίζει ρόλο και μπορεί να οδηγήσει σε αύξηση αυτών των εκρηκτικών κρατήρων στο μέλλον.
Η υπερθέρμανση του πλανήτη «επηρεάζει τη δύναμη των παγωμένων πετρωμάτων που επικαλύπτουν τον υπόγειο πάγο με κοιλότητες κορεσμένες με αέριο», είπε ο Chuvilin, διευκολύνοντας το αέριο να εκραγεί από κάτω. Καθώς η κλιματική αλλαγή επιταχύνεται, πρόσθεσε, μπορεί να οδηγήσει σε μεγαλύτερη υποβάθμιση του μόνιμου παγετού, ισχυρές εκρήξεις αερίων και νέους κρατήρες.
Η Schurmeier προχωρά παραπέρα λέγοντας ότι «η κλιματική αλλαγή είναι πιθανότατα πρωταρχικός παράγοντας», είπε. Πολλοί από τους κρατήρες εμφανίστηκαν μετά από ασυνήθιστα ζεστά καλοκαίρια και θα πρέπει να περιμένουμε περισσότερους από αυτούς καθώς η Αρκτική θερμαίνεται, πρόσθεσε.
Όχι μόνο οι κρατήρες επηρεάζονται από την κλιματική αλλαγή, αλλά συμβάλλουν και σε αυτήν. Κάθε έκρηξη διοχετεύει το μεθάνιο που προηγουμένως ήταν κλειδωμένο, βαθιά στη γη, ένα αέριο έως και 80 φορές πιο αποτελεσματικό στην παγίδευση θερμότητας στην ατμόσφαιρα από το διοξείδιο του άνθρακα βραχυπρόθεσμα.
Ενώ το μεθάνιο που παράγεται από κάθε μεμονωμένο κρατήρα δεν είναι πολύ σημαντικό όσον αφορά τον αντίκτυπό του στην υπερθέρμανση του πλανήτη, η Schurmeier είπε, «είναι ένα τρομακτικό σημάδι ότι η Αρκτική αλλάζει».
Οι επιστήμονες θα συνεχίσουν να ερευνούν αυτά τα εκρηκτικά φαινόμενα, κυρίως επειδή η καλύτερη κατανόησή τους θα μπορούσε να βοηθήσει στην πρόβλεψη. Τα περισσότερα συμβαίνουν σε απομακρυσμένα μέρη, αλλά υπάρχουν φόβοι ότι θα μπορούσαν να επηρεάσουν κατοικημένες περιοχές ή επιχειρήσεις πετρελαίου και φυσικού αερίου στην περιοχή.
Για την Morgado, αυτοί οι κρατήρες είναι απόδειξη ότι οι άνθρωποι αλλάζουν το κλίμα και αποσταθεροποιούν τη Γη με νέους τρόπους. «Και είναι πολύ γρήγορο», πρόσθεσε, «δεν είναι πια χιλιετίες, συμβαίνει σε μερικές δεκαετίες».
Διαβάστε τις Ειδήσεις σήμερα και ενημερωθείτε για τα πρόσφατα νέα.
Ακολουθήστε το Skai.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.
