Λονδίνο: Θανάσης Γκαβός
Στο αποκορύφωμα την πανδημίας του κορωνοϊού ανά τον κόσμο η κίνηση των οχημάτων στους δρόμους μειώθηκε δραστικά και οι πτήσεις περιορίστηκαν έως και κατά 95%.
Αποτέλεσμα αυτού, σύμφωνα με την UNCTAD, το όργανο των Ηνωμένων Εθνών για το εμπόριο και την ανάπτυξη, ήταν τους μήνες της άνοιξης να μετρηθούν σημαντικά μειωμένα ποσοστά διοξειδίου του άνθρακα και οξέων του αζώτου, ενώ περιορίστηκαν δραστικά συναφείς σχηματισμοί όζοντος και σωματιδιακής ύλης.
Το Πανεπιστήμιο Στάνφορντ, μάλιστα, έχει υπολογίσει ότι στην Κίνα η βελτίωση της ποιότητας του αέρα απέτρεψε το θάνατο 4.000 παιδιών κάτω των πέντε ετών και 73.000 ενηλίκων άνω των 70.
«Η εικόνα που δημιουργήθηκε είναι η εικόνα που θα θέλαμε να βλέπουμε στο πλαίσιο της μάχης κατά της κλιματικής αλλαγής», ανέφεραν ενδεικτικά μέλη της επιτροπής των Ηνωμένων Εθνών.
Τα περιβαλλοντικά οφέλη μιας τόσο ραγδαίας αλλαγής της καθημερινότητας ήταν μία από τις ελάχιστες φωτεινές εξαιρέσεις στην τραγωδία που έχει βιώσει ο κόσμος. Τα κέρδη αυτά, ωστόσο, συνοδεύονται και από το ερώτημα του πόσο μπορούν να διατηρηθούν στο πλαίσιο μιας πιθανής νέας καθημερινότητας και μιας νέας νοοτροπίας.
Η απάντηση δεν είναι τόσο απλή, επισημαίνουν οι επιστήμονες, παραπέμποντας σε στοιχεία που δείχνουν ότι με τη σταδιακή χαλάρωση των μέτρων οι δείκτες σε πολλές περιπτώσεις έχουν αρχίσει να επιστρέφουν στα προ πανδημίας επίπεδα.
Με βάση ανάλυση από τη Διεθνή Υπηρεσία Ανανεώσιμης Ενέργειας (IRENA), οι φετινές εκπομπές ρύπων θα είναι μειωμένες κατά «μόνο» 6%-8%.
«Πρόκειται για ποσοστό πολύ μικρό για να έχει μετρήσιμο αντίκτυπο στη συγκέντρωση ρύπων στην ατμόσφαιρα και στην αντιμετώπιση του φαινομένου του θερμοκηπίου», σχολίασε η καθηγήτρια κλιματικής αλλαγής στο Πανεπιστήμιο East Anglia Κορίν Λε Κερέ.
«Έχουμε ακόμα τα ίδια αυτοκίνητα, τους ίδιους δρόμους, τις ίδιες βιομηχανίες, τα ίδια σπίτια», πρόσθεσε η κα Λε Κερέ παρουσιάζοντας πρόσφατα μελέτη της οποίας ηγήθηκε για τις περιβαλλοντικές αλλαγές λόγω lockdown.
Στην Κίνα, καθώς τα εργοστάσια προσπάθησαν να ανακτήσουν τη χαμένη παραγωγή, η ρύπανση επέστρεψε στα προ κρίσης επίπεδα ήδη από τις αρχές Μαΐου, σύμφωνα με το Κέντρο Έρευνας για την Ενέργεια και τον Καθαρό Αέρα στο Ελσίνκι.
Ακόμα και πριν φτάσουμε στην ανατροπή των περιβαλλοντικών οφελών, πρέπει να αναφερθεί ότι ούτως ή άλλως δεν ήταν θετικές όλες οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις της μειωμένης οικονομικής δραστηριότητας λόγω πανδημίας.
Στη Βρετανία πολλοί δήμοι ανέφεραν βουνά μη ανακυκλώσιμων απορριμμάτων καθώς οι πολίτες αύξησαν τις παραγγελίες μέσω διαδικτύου.
Οι σημαντικές μειώσεις στις εξαγωγές αγροτικών και αλιευτικών προϊόντων προκάλεσαν την παραγωγή μεγάλων ποσοτήτων οργανικών απορριμμάτων. Η αποσύνθεση αυτών των απορριμμάτων με τρόπο ανεξέλεγκτο αύξησε τις εκπομπές μεθανίου, ενός από τα αέρια που προκαλούν το φαινόμενο του θερμοκηπίου.
Επίσης, η συντήρηση και παρακολούθηση της υγείας φυσικών οικοσυστημάτων προσωρινά σταμάτησαν, καθώς οι υπεύθυνοι αναγκάστηκαν να μείνουν σπίτι. Η απουσία των υπευθύνων επέτρεψε την αύξηση της παράνομης αποψίλωσης δασών, της παράνομης αλιείας και του παράνομου κυνηγιού, όπως ανέφεραν αξιωματούχοι αναπτυσσόμενων χωρών, σαν τη Βραζιλία και την Ινδονησία.
Οι αρχικές ελπίδες, λοιπόν, ότι η μείωση την ρυθμών της καθημερινότητας θα ωφελούσε μακροπρόθεσμα το περιβάλλον δεν επαληθεύονται αυτομάτως.
Δεν είναι τυχαίο που η Γκρέτα Τούνμπεργκ χαρακτήρισε την πανδημία «περισπασμό» από την προσοχή που πρέπει να δοθεί στη συγκράτηση και ανατροπή της κλιματικής αλλαγής.
Από την άλλη πλευρά, πολλοί ειδικοί τονίζουν ότι η περίοδος αυτή έδωσε πράγματι μαθήματα για τους μηχανισμούς της περιβαλλοντικής βιωσιμότητας, για δυνητικές αλλαγές στις καταναλωτικές συνήθειες και γενικά για το πώς μπορεί να μειωθεί η περιβαλλοντική υποβάθμιση σε έναν μελλοντικό κόσμο.
Μελέτη του Πανεπιστημίου του Γιορκ σε 100 βασικές οδικές αρτηρίες αστικών κέντρων της Βρετανίας στο τέλος Ιουνίου έδειξε ότι παρά την αποκατάσταση της κυκλοφορίας οχημάτων σε ποσοστό 75%, τα επίπεδα διοξειδίου του αζώτου στην ατμόσφαιρα παρέμεναν κατά 30% χαμηλότερα σε σχέση με το σύνηθες.
«Νομίζουμε ότι αυτό οφείλεται στο ότι η μικρή μείωση στην κίνηση που διατηρείται αρκεί για να μην υπάρχει κυκλοφοριακή συμφόρηση. Η συμφόρηση είναι αυτή που αυξάνει τους ρύπους, καθώς τα οχήματα υποχρεώνονται να επιταχύνουν και να φρενάρουν επανειλημμένως», εξήγησε ο επικεφαλής της μελέτης καθηγητής Ντέιβιντ Κάρσλο, προσθέτοντας ότι τα συμπεράσματα αυτά θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν από τις κυβερνήσεις στο μέλλον.
Προς τις κυβερνήσεις απευθύνεται και το αίτημα πολλών περιβαλλοντικών ακτιβιστών τα πακέτα διάσωσης για εταιρείες μεταφορών και για βιομηχανικούς παραγωγούς και γενικότερα τα μέτρα ανάκαμψης να περιλαμβάνουν όρους περιορισμού της εκπομπής ρύπων.
Και εδώ τα πράγματα είναι σύνθετα. Η βρετανική κυβέρνηση π.χ. εξήγγειλε κονδύλια για εξοικονόμηση ενέργειας και πράσινη ανάκαμψη συνολικού ύψους τουλάχιστον 4 δισεκατομμυρίων λιρών.
Υπάρχουν όμως αμφιβολίες για την επάρκεια τέτοιων μέτρων. «Ακόμα είναι ανοιχτό το κατά πόσο η βρετανική κυβέρνηση είναι πλήρως δεσμευμένη σε μια πράσινη ανάκαμψη. Έχουν γίνει θετικά βήματα, με ενδείξεις επενδύσεων σε φιλικές προς το περιβάλλον βιομηχανίες, όπως η βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης των οικιών και της δημόσιας συγκοινωνίας, αλλά υπάρχει ακόμα πολύς δρόμος να διανυθεί καθώς δε διαφαίνονται περιβαλλοντικές προτεραιότητες σε όλες τις αποφάσεις της κυβέρνησης. Για παράδειγμα έχει πει ότι θα προχωρήσει σε ένα πρόγραμμα κατασκευής δρόμων ύψους 27 δισεκατομμυρίων λιρών με χαλάρωση των περιορισμών για την προστασία οικολογικά ευαίσθητων περιοχών», δήλωσε στο ΣΚΑΙ ο επικεφαλής πολιτικής της βρετανικής περιβαλλοντικής δεξαμενής σκέψης Green Alliance, Κρις Βέναμπλς.
Ο ίδιος επισήμανε ότι το Ηνωμένο Βασίλειο θα φιλοξενήσει το επόμενο έτος το αναβληθέν συνέδριο των Ηνωμένων Εθνών για το κλίμα, «αλλά δίχως άμεση, επείγουσα δράση η βρετανική κυβέρνηση δε θα μπορέσει να πετύχει τους δικούς της μακροπρόθεσμους στόχους για το κλίμα και διακινδυνεύει να εκτεθεί διεθνώς».
Πάντως τα οικολογικά αντανακλαστικά του πλανήτη έχουν ενεργοποιηθεί μετά από το σοκ της πανδημίας. «Έχουμε δει μια μεγάλη αύξηση στο ενδιαφέρον για ηλιακά πάνελ. Έχει να κάνει τόσο με το αυξανόμενο κόστος του ρεύματος, αλλά και με τη μεγαλύτερη αναγνώριση ότι πρέπει να κοιτάξουμε άλλους τρόπους διαβίωσης μετά από την πανδημία», είπε προ ημερών ο διευθυντής της βρετανικής εταιρείας εγκατάστασης πάνελ ηλιακής ενέργειας Geo Green Power Άντριου Κάνινγκχαμ.
Τη γενικότερη απάντηση στο ερώτημα πώς ο κόσμος μπορεί να αξιοποιήσει τη συνειδητοποίηση του πόσο εύθραυστοι είμαστε ώστε να αντιμετωπίσει ως έκτακτη κρίση την κλιματική αλλαγή, όπως έγινε με τον κορωνοϊό, προσπαθούν να δώσουν διάφοροι οργανισμοί και ειδικοί.
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας εξέδωσε ένα μανιφέστο για μια υγιή ανάκαμψη από την Covid-19. Όπως σημειώνει, την ώρα που πάνω από 7 εκατομμύρια άνθρωποι το χρόνο πεθαίνουν από έκθεση σε ατμοσφαιρική ρύπανση, συνεχίζεται η μείωση του κόστους των πηγών ανανεώσιμης ενέργειας και η αύξηση της αξιοπιστίας τους. Καλεί δε σε επιβολή χρεώσεων για τη χρήση ρυπαντικών καυσίμων.
Ακαδημαϊκοί από το LSE του Λονδίνου τονίζουν σε μελέτη τους ότι «η μετάβαση στη μηδενική εκπομπή ρύπων μπορεί να συνεισφέρει σημαντικά στην οικονομική ανάκαμψη» μετά από την πανδημία.
Προτείνουν μάλιστα τη θέσπιση μίας Επιτροπής Έκτακτης Αντιμετώπισης της Κλιματικής Αλλαγής στη Βρετανία και έναν Φορέα Επίτευξης Μηδενικών Εκπομπών που θα συντονίζουν τις πράσινες δράσεις, αλλά και μια διεθνή Συμμαχία Βιώσιμης Ανάκαμψης.
Εξάλλου, η βρετανική Επιτροπή Κλιματικής Αλλαγής (CCC), που συμβουλεύει την κυβέρνηση, καλεί τους υπουργούς «να αδράξουν την ευκαιρία να μετατρέψουν την κρίση της Covid-19 σε μια καθοριστική στιγμή στη μάχη κατά της κλιματικής αλλαγής».
Στην ετήσια έκθεση προς τη Βουλή των Κοινοτήτων στο τέλος του περασμένου μήνα, η CCC παρείχε συγκεκριμένες «επείγουσες» προτάσεις, στοχευμένες ανά υπουργείο, για μια οικονομική ανάκαμψη που επιταχύνει τη μετάβαση σε μία καθαρότερη, με μηδενικές εκπομπές ρύπων οικονομία.
Μεταξύ αυτών των προτάσεων είναι η ανακαίνιση κτιρίων με εξοικονόμηση ενέργειας και χαμηλών ρύπων προδιαγραφές, «πράσινα διαβατήρια» για κάθε κτίριο, μαζικότερη εμφύτευση δέντρων στις πόλεις και πράσινες υποδομές, περισσότερες δυνατότητες για περπάτημα, μετακινήσεις με ποδήλατο και εργασία από το σπίτι για περιορισμό των μετακινήσεων, αύξηση της ανακύκλωσης, επανεκπαίδευση εργαζομένων σε πράσινες θέσεις εργασίας και επενδύσεις σε έρευνα για πράσινες τεχνολογίες.
Ο Πρόεδρος της CCC λόρδος Ντέμπεν δήλωσε ότι η Βρετανία έχει μία μοναδική ευκαιρία να αντιμετωπίσει ταυτόχρονα δύο μεγάλες κρίσεις, την οικονομική λόγω πανδημίας και της κλιματικής αλλαγής. «Επιλογές ανάκαμψης που περιλαμβάνουν εκπομπές ρύπων ή κλιματικά ρίσκα είναι απαράδεκτες», συμπλήρωσε, μια φράση που πολλοί ελπίζουν πως θα υιοθετηθεί από αξιωματούχους σε όλο τον κόσμο.
Διαβάστε τις Ειδήσεις σήμερα και ενημερωθείτε για τα πρόσφατα νέα.
Ακολουθήστε το Skai.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.
