Η Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση και ο βραβευμένος με Γκράμι παραγωγός Christopher King επιστρέφουν για δεύτερη χρονιά στην Κόνιτσα αναζητώντας νέες απαντήσεις στο ερώτημα «Γιατί ΄ναι μαύρα τα βουνά». Το τριήμερο φεστιβάλ που απέσπασε διεθνή αναγνώριση, έρχεται να εξερευνήσει τη μουσική των Βαλκανίων εμβαθύνοντας στις ρίζες και στα παρακλάδια της. Η μυσταγωγία συνεχίζεται.
«Τα βουνά μπορεί να ’ναι μαύρα, αλλά παράλληλα είναι και φωτεινά – η μουσική θεραπεύει, αφού εμπεριέχει όλα τα συναισθήματα, και οι καλύτερες παραδόσεις αποκαλύπτουν άγνωστους τρόπους με τους οποίους το παρελθόν μπορεί να μεταμορφωθεί δημιουργικά. Καμιά φορά η μουσική του παρελθόντος μπορεί να μας υποδείξει τον καλύτερο τρόπο για να διατηρούμαστε ζωντανοί.» - The Wire, David Rothenberg, Αύγουστος 2023
Την περασμένη χρονιά, η Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση και ο Christopher King εγκαινίασαν ένα φεστιβάλ που απέσπασε διεθνή αναγνώριση, καθώς επαναπροσδιόρισε τη λαϊκή μουσική της Ελλάδας και των νότιων Βαλκανίων ως μια διαρκώς εξελισσόμενη, δυναμική διαδικασία. Το The Wire έγραφε πέρυσι χαρακτηριστικά: «Ο Κινγκ μαζί με τη Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση διοργανώνουν το πρώτο διαβαλκανικό μουσικό φεστιβάλ στην πόλη της Κόνιτσας, σε μικρή απόσταση από τα ελληνοαλβανικά σύνορα. Πρόκειται για ένα πραγματικά αξιοσημείωτο γεγονός. Σπάνια ένα μουσικό φεστιβάλ ξεκινά με τέτοιες λογοτεχνικές προσδοκίες.»
Φέτος, αυτή η εξερεύνηση συνεχίζεται, εμβαθύνοντας στις ρίζες και στα παρακλάδια αυτής της μουσικής σε όλη την Ελλάδα και στην ευρύτερη περιοχή των Βαλκανίων. Το τριήμερο «Γιατί ’ναι μαύρα τα βουνά '24: Οι μουσικές κουλτούρες των νότιων Βαλκανίων» από τις 28 έως τις 30 Ιουνίου εστιάζει επίσης και φωτίζει τον αδιαφιλονίκητο ρόλο που είχαν –και εξακολουθούν να έχουν– οι κοινότητες των Ρομά και οι καλλιτέχνες τους στη δημιουργία αυτής της μουσικής.
Από τις θρυλικές «πλάκες» γραμμοφώνου 78 στροφών με δημοτικά τραγούδια της συλλογής του Κρίστοφερ Κινγκ μέχρι μουσικούς και χορευτές από την Ελλάδα και τα Βαλκάνια, προβολές ταινιών του Viktor Gjika και του Νίκου Ζιώγα και εργαστήρια ανοιχτά στο κοινό, οι τρεις μέρες του «Γιατί ’ναι μαύρα τα βουνά '24» αποτελούν μια καθηλωτική ηχητική και οπτική εμπειρία που θα μεταμορφώσει όσους και όσες τις παρακολουθήσουν.
Στο φεστιβάλ έχουν προσκληθεί μουσικά συγκροτήματα και τραγουδιστές/τραγουδίστριες από όλη την Ελλάδα, την Αλβανία, τη Βόρεια Μακεδονία, τη Βουλγαρία και την Κροατία, για να ερμηνεύσουν και να παρουσιάσουν τη μουσική τους, μαζί με χορευτές και χορεύτριες που θα τους συνοδεύουν. Έχει υπάρξει επίσης ειδική μέριμνα για συνεργασία με χορευτικούς συλλόγους της Ηπείρου. Για κάθε ημέρα των εκδηλώσεων, ο Κρίστοφερ Κινγκ θα κάνει μια σύντομη παρουσίαση, βασισμένη σε ηχογραφήσεις του εμπορίου που έγιναν μεταξύ 1913 και 1958, προερχόμενες από την προσωπική του δισκογραφική συλλογή. Επιπλέον, τις δύο πρώτες βραδιές του τριημέρου (Παρασκευή και Σάββατο) θα γίνει προβολή ταινίας που σχετίζεται τόσο με την περιοχή όσο και με τη μουσική. Οι προβολές αυτές θα πλαισιωθούν μέσα από τοποθετήσεις τόσο του Κρίστοφερ Κινγκ όσο και των σκηνοθετών και συγγενών τους.
Ο Κρίστοφερ Κινγκ οραματίζεται ένα δημόσιο πρόγραμμα που θα συνεχίσει να εμβαθύνει την κατανόησή μας για τις μουσικές κουλτούρες της Ελλάδας και των νότιων Βαλκανίων. Πιστεύει ότι η μουσική δεν είναι ένα στατικό, ομοιογενές πράγμα, αλλά αντίθετα ένα σύνθετο, εξελισσόμενο ανθρώπινο φαινόμενο που δεν έχει σύνορα, καθώς και ότι ο πολιτισμός και η ιστορία μπορούν να κατανοηθούν μέσα από τον φακό της μουσικής.
Ο Κρίστοφερ Κινγκ, εθνομουσικολόγος, συγγραφέας, παραγωγός και θιασώτης της παραδοσιακής μουσικής, και καλλιτεχνικός διευθυντής του φεστιβάλ σημειώνει: «Αυτή η δεύτερη χρονιά του “Γιατί ’ναι μαύρα τα βουνά: Οι μουσικές κουλτούρες των νότιων Βαλκανίων” εστιάζει την προσοχή μας σε δύο θέματα: τη σύγχρονη έννοια της μουσικής σύγκλισης και τον ρόλο των Ρομά στη μουσική των νότιων Βαλκανίων. Αυτό που ακούμε σήμερα σε όλη την Ελλάδα και τα Βαλκάνια είναι αποτέλεσμα ανθρώπων που διατηρούν αλλά και προσαρμόζουν τη μουσική τους, προκειμένου αυτή να παραμείνει επίκαιρη, ζωντανή και δυναμική. Αν η μουσική είναι όντως απαραίτητη ως εργαλείο για την επιβίωσή μας, τότε τα εργαλεία μας πρέπει να είναι εξίσου προσαρμόσιμα με εμάς. Διαφορετικά, και οι δύο θα πάψουμε να υπάρχουμε. Και δεν υπάρχει πιο πλούσιο μέρος με μουσική τόσο θετική απέναντι στη ζωή από την Ελλάδα και τα νότια Βαλκάνια. Τα σημερινά εθνικά σύνορα στα νότια Βαλκάνια προέκυψαν από την κατάρρευση της πολυεθνοτικής Οθωμανικής Αυτοκρατορίας στις αρχές του 20ού αιώνα.
Οι μουσικές παραδόσεις των νότιων Βαλκανίων αντανακλούσαν ένα μωσαϊκό διαφόρων εθνοτικών, γλωσσικών και θρησκευτικών ομάδων που κατοικούσαν στην ευρύτερη περιοχή. Ωστόσο, η μουσική σε αυτές τις περιοχές απέκτησε εθνικά χαρακτηριστικά, παρακάμπτοντας τα εθνοτικά, καθώς τα σύνορα παγιώνονταν και γίνονταν μετακινήσεις πληθυσμών. Παρ' όλα αυτά, οι κοινές καταβολές αυτών των διαφορετικών μουσικών παραδόσεων εξακολουθούν να είναι εμφανείς μέχρι σήμερα, καθώς εξελίσσονται στις σύγχρονες μορφές τους. Το “Γιατί ’ναι μαύρα τα βουνά '24: Οι μουσικές κουλτούρες των νότιων Βαλκανίων” διερευνά το πώς αυτές οι παραδόσεις έχουν αναπτυχθεί, μεταβληθεί, αφομοιωθεί και εκδηλωθεί κατά τον 21ο αιώνα.
Τις τρεις αυτές ημέρες μουσικής, χορού και σπάνιου κινηματογραφικού υλικού και από τις δύο πλευρές των βόρειων ελληνικών συνόρων επιμελείται ο βραβευμένος με Grammy παραγωγός και συγγραφέας Κρίστοφερ Κινγκ. Οι εκδηλώσεις αποτελούν αποκλειστική παραγωγή της Στέγης του Ιδρύματος Ωνάση και φιλοξενούνται στο Σπίτι της Χάμκως στην Κόνιτσα, ένα πνευματικό κέντρο της νοτιοβαλκανικής μουσικής. Για να εκτιμήσουμε πλήρως το πλούσιο πολιτιστικό αγαθό της ελληνικής δημοτικής μουσικής, πρέπει να κατανοήσουμε όλα τα μέρη που συνεισφέρουν στο σύνολο».
ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ
Παρασκευή 28 Ιουνίου | 20:30–23:30
Ο Κρίστοφερ Κινγκ θα ανοίξει το τριήμερο «Γιατί ’ναι μαύρα τα βουνά '24: Οι μουσικές κουλτούρες των νότιων Βαλκανίων» παίζοντας θεματικούς δίσκους 78 στροφών ανδρικής πολυφωνικής μουσικής από την Αλβανία, μια σπάνια ηχογράφηση πίπιζας, μουσική με κλαρίνα από ένα συγκρότημα Τσιγγάνων της νότιας Αλβανίας, άλλα 78άρια, ενώ θα περιγράψει επίσης το πλαίσιο της μουσικής αυτής της πρώτης βραδιάς. Θα εμφανιστούν ζωντανά μουσικοί και στη συνέχεια θα ακολουθήσει προβολή ταινίας:
• 1ο μέρος: Grupi Lab (έξι πολυφωνικοί τραγουδιστές από την περιοχή της Λιαπουριάς στην Αλβανία, με επικεφαλής τον Golik Jaupi)
• 2ο μέρος: Ηλίας Κακαρούκας με το σχήμα του από το Αγρίνιο (τρεις Ρομά μουσικοί, συνοδευόμενοι από μέλη του Συλλόγου Πανηγυριστών «Ο Άη Σύμιος»)
• 3ο μέρος: Προβολή της ταινίας “Gjeneral Gramafoni” του Viktor Gjika (μια ταινία για τη μουσική της νότιας Αλβανίας την περίοδο της ιταλικής κατοχής της χώρας), την οποία προλογίζουν η κόρη του σκηνοθέτη, Ester Gjika, με τον Κρίστοφερ Κινγκ, με τον Δημήτρη Δάλλα να μεταφράζει.
Σάββατο 29 Ιουνίου | 20:30–23:30
Ο Κρίστοφερ Κινγκ συνεχίζει την αφήγηση για το τριήμερο «Γιατί ’ναι μαύρα τα βουνά '24: Οι μουσικές κουλτούρες των νότιων Βαλκανίων» παίζοντας δίσκους 78 στροφών από την Κροατία, τη Βόρεια Μακεδονία, τη Θεσπρωτία, καθώς και άλλα 78άρια. Θα εμφανιστούν ζωντανά μουσικοί και στη συνέχεια θα ακολουθήσει προβολή ταινίας:
• 1ο μέρος: Adam Semijalac και Fige (κροατικά «πειραγμένα» παραδοσιακά και χορωδία)
• 2ο μέρος: Nova Prespa Band με τον Πάνο Σκουτέρη και τον Aurel Qirjo (συγκρότημα χάλκινων πνευστών από την περιοχή των Πρεσπών στη Βόρεια Μακεδονία, μαζί με μουσικούς από την Ήπειρο)
• 3ο μέρος: Προβολή της ταινίας «Ενθύμιον | Μια ωδή στην Ήπειρο» του Νίκου Ζιώγα (μια ταινία για το πέρασμα του χρόνου, τις αλλαγές στην παράδοση και την παρουσία της μουσικής σε ένα χωριό της Θεσπρωτίας), την οποία προλογίζουν ο σκηνοθέτης και ο Δημήτρης Χρυσομάλλης, με τον Δημήτρη Δάλλα να μεταφράζει.
Κυριακή 30 Ιουνίου | 20:30–23:30
Ο Κρίστοφερ Κινγκ κλείνει την αφήγηση του τριήμερου «Γιατί ’ναι μαύρα τα βουνά '24: Οι μουσικές κουλτούρες των νότιων Βαλκανίων» παίζοντας δίσκους 78 στροφών από τη Μακεδονία, τη Βουλγαρία και άλλες περιοχές. Θα εμφανιστούν ζωντανά:
• 1ο μέρος Act: Alkyone (ελληνικά παραδοσιακά τραγούδια και ονειρικό fusion από τη Μακεδονία)
• 2ο μέρος: Samir Kurtov (κουαρτέτο βιρτουόζων στον ζουρνά Ρομά από τη νοτιοδυτική Βουλγαρία)
ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ
Σάββατο 29 Ιουνίου | 11:00 | Πλατεία Παλιάς Αγοράς
Διάρκεια: 90-120 λεπτά | Γλώσσα: Αγγλικά και κροατικά, με μετάφραση στα ελληνικά
Εργαστήριο για το παραδοσιακό τραγούδι της Κροατίας με τη χορωδία Fige
Δηλώστε συμμετοχή εδώ
Μέσα από τη συμμετοχή σε αυτό το εργαστήριο, το κοινό και οι συμμετέχοντες θα μπορέσουν να κατανοήσουν και να αντιληφθούν εννοιολογικά τα στοιχεία του παραδοσιακού τραγουδιού της Κροατίας, και πιο συγκεκριμένα τη φωνητική και μελωδική δομή του. Στόχος είναι να ξεκινήσει η διαδικασία εκμάθησης αυτών των τραγουδιών.
Δομή του εργαστηρίου:
• Μια σύντομη παρουσίαση της χορωδίας Fige, της ιστορίας της, των μεθόδων εργασίας της και του ρεπερτορίου της.
• Ζωντανή ερμηνεία δύο παραδοσιακών τραγουδιών από την Κροατία: η προέλευσή τους, τα χαρακτηριστικά των περιοχών από τις οποίες προέρχονται, παρουσίαση των παραδοσιακών ενδυμασιών και των εκδηλώσεων στις οποίες τραγουδιούνταν αυτά τα παραδοσιακά τραγούδια.
• Παρουσίαση και συζήτηση σχετικά με το νόημα των στίχων των τραγουδιών.
• Διαδραστική διδασκαλία εκμάθησης παραδοσιακών τραγουδιών για όσους και όσες ενδιαφέρονται να συμμετάσχουν.
ΠΡΟΒΟΛΕΣ ΤΑΙΝΙΩΝ
“Gjeneral Gramafoni” του Viktor Gjika
*Η ταινία θα προβληθεί την Παρασκευή 28 Ιουνίου
Αυτή η ασπρόμαυρη δραματική ταινία, σε σκηνοθεσία του Βίκτορ Γκίκα, αφηγείται την ιστορία ενός ταλαντούχου κλαρινετίστα και μιας ομάδας μουσικών που δέχονται πιέσεις να σταματήσουν να παίζουν παραδοσιακή αλβανική μουσική χάριν των δημοφιλών ιταλικών φασιστικών τραγουδιών της εποχής. Η ταινία διαδραματίζεται στο διάστημα της μοναρχικής διακυβέρνησης της Αλβανίας υπό τον βασιλιά Ζογ, ο οποίος τελικά συνθηκολόγησε και παρέδωσε την κυριαρχία της χώρας στην Ιταλία.
"Ενθύμιον" του Νίκου Ζιώγα
*Η ταινία θα προβληθεί το Σάββατο 29 Ιουνίου
Το «Ενθύμιον», ένα λυρικό ντοκιμαντέρ, είναι μια ελεγεία στην Ήπειρο που χάνεται, αλλά και ένας ύμνος στην Ήπειρο που επιβιώνει. Ένα τραγούδι αγάπης για όσους έμειναν κοντά της, για όσους μετανάστευσαν, για τους μουσικούς της και τη μοναδική της φύση.
Στο «Ενθύμιον» μεταφερόμαστε στο Γιρομέρι Θεσπρωτίας τις ημέρες του Πάσχα. Μέσα από τον κινηματογραφικό φακό γινόμαστε παρατηρητές της καθημερινότητας και των ανθρώπων αυτού του μικρού χωριού και αναζητούμε τις ρίζες ενός ξεχωριστού εθίμου. Μέσα από τα τραγούδια, τα λόγια και τους ήχους, οι λιγοστοί του κάτοικοι προσπαθούν να κρατήσουν ζωντανές τις παραδόσεις και τους θρύλους και να δώσουν συνέχεια στη ζωή ακόμα και μετά το τέλος της. Μια αποτύπωση, όχι μόνο εθνογραφική, ενός εθίμου που η καταγωγή του χάνεται στον χρόνο, όπου τα έγχρωμα φιλμ του παρελθόντος σμίγουν με το ασπρόμαυρο παρόν και οι ήχοι του κλαρίνου αντηχούν μέσα από τις πέτρες, τα βουνά και τα πρόσωπα.
Το «Ενθύμιον» είναι μια απόπειρα, κόντρα στην αδίστακτη ψηφιοποίηση της εποχής μας, να κρατηθεί ζωντανή η αναλογική μνήμη της ελληνικής επαρχίας: ένα ενθύμιο ζωής.
Συντελεστές
Καλλιτεχνική Διεύθυνση: Christopher King
Επικεφαλής Παραγωγής: Βασίλης Παναγιωτακόπουλος
Οργάνωση Παραγωγής: Δήμητρα Χατζηχαραλάμπους
Εκτέλεση Παραγωγής: Μαριανότα Γιαννάκη, Δανάη Γιαννακοπούλου
Τεχνικός Διευθυντής: Αντώνης Κόκκορης
Stage Manager: Μελίνα Λορκίδη
Ηχολήπτες: Αλέξης Πολίτης, Θεόδωρος Τσάχαλος, Ιωάννης Γκλιάτης, Αλέξανδρος Τζοβάρας
Σχεδιασμός Φωτισμού: Βαγγέλης Μούντριχας, Παύλος Παππάς
Onassis Culture
Διευθύντρια Πολιτισμού: Αφροδίτη Παναγιωτάκου
Αναπληρωτής Διευθυντής Πολιτισμού: Δημήτρης Θεοδωρόπουλος
Παραγωγή: Στέγη Ιδρύματος Ωνάση
ΛΙΓΑ ΛΟΓΙΑ ΓΙΑ ΤΟ ΣΠΙΤΙ ΤΗΣ ΧΑΜΚΩΣ
Ανάμεσα σε επιβλητικά βουνά, μύθους και θρύλους, το σπίτι της Χάμκως –της μητέρας του Αλή Πασά των Ιωαννίνων– είναι μια καλοκρυμμένη χρονομηχανή στην πεδιάδα της Κόνιτσας. Ιστορικό και διατηρητέο μνημείο που κάποτε το περιέβαλλε ένας ψηλός περίβολος με πολεμίστρες και μυστικές εισόδους, το συγκρότημα κτιρίων του αρχοντικού της Χάμκως μεταφέρει απευθείας τον επισκέπτη στον 18ο και 19ο αιώνα· σημείο συνάντησης ανθρώπων και παραδόσεων των Βαλκανίων, αλλά και γόνιμο έδαφος για να τεθούν τα στέρεα θεμέλια του εδώ και τώρα. Σήμερα, λίγα είναι αυτά που παραμένουν ακέραια στον αρχαιολογικό χώρο: η επιβλητική τοξωτή είσοδος, ο υπερυψωμένος πύργος, κάποια βοηθητικά κτίρια, καθώς και τμήματα από τον πανύψηλο περίβολο του συγκροτήματος.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ
Γιατί ’ναι μαύρα τα βουνά '24: Οι μουσικές κουλτούρες των νότιων Βαλκανίων
Κόνιτσα (Σπίτι της Χάμκως)
Παρασκευή 28 – Κυριακή 30 Ιουνίου 2024
20:30 – 23:30
Είσοδος ελεύθερη με σειρά προτεραιότητας
Διαβάστε περισσότερα εδώ
Σε συνεργασία με τον Δήμο Κόνιτσας
Διαβάστε τις Ειδήσεις σήμερα και ενημερωθείτε για τα πρόσφατα νέα.
Ακολουθήστε το Skai.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.