Του Στέφανου Νικολαΐδη
Πρόκειται αναμφίβολα για σειρά - φαινόμενο. Μια σειρά την οποία όσες φορές και να τη δεις, πάντα θα νιώθεις το ίδιο σφίξιμο στο στομάχι, για διαφορετικούς λόγους την κάθε φορά. Μια σειρά για την οποία θα μπορούσες να μιλάς για ώρες ολόκληρες.
Το «Adolescence» (Εφηβεία), που προβάλλεται στο Netflix, έχει γίνει παγκόσμια επιτυχία για το 2025, δίνοντας αφορμή σε πολλές συζητήσεις για τα αίτια που οδήγησαν και εξακολουθούν να οδηγούν στη μάστιγα της ανήλικης παραβατικότητας. Βασίζεται σε αληθινή ιστορία και παρουσιάζει τον 13χρονο Τζέιμι Μίλερ (Όουεν Κούπερ) και το πώς κατηγορείται για τη δολοφονία της συμμαθήτριάς του, Κέιτι.
Ενώ το πρώτο επεισόδιο πραγματεύεται τη σύλληψη και την είσοδο του Τζέιμι στο σύστημα ποινικής δικαιοσύνης, το δεύτερο εστιάζει στην έρευνα. Οι Aρχές αναζητούν το όπλο της δολοφονίας και «χτενίζουν» τα μηνύματα στα social media του Τζέιμι και της Κέιτι, για να συνθέσουν τη φύση της σχέσης τους.
Ωστόσο, το πιο συναρπαστικό, διεισδυτικό και ανατριχιαστικό στιγμιότυπο της σειράς είναι το τρίτο επεισόδιο, το οποίο επικεντρώνεται σε μια έντονη ανταλλαγή απόψεων, μονομαχία θα έλεγε κανείς, μεταξύ του Τζέιμι και της ψυχολόγου Μπρίονι Άριστον (την οποία υποδύεται μαεστρικά η Έριν Ντόχερτι).
Μιλώντας στο skai.gr, η γνωστή ψυχολόγος Μαργαρίτα Ζωγράφου «ξεκλειδώνει» τα μηνύματα πίσω από το 3ο συγκλονιστικό επεισόδιο: τι συμβολίζουν το σάντουιτς και η σοκολάτα, πώς παρουσιάζεται η αρρενωπότητα και η έλξη στο άλλο φύλο, πόσο καθοριστική είναι η εμπλοκή του Τζέιμι με τη μισογυνιστική προπαγάνδα του Διαδικτύου και, κυρίως, τι σημαίνει η επονομαζόμενη «κουλτούρα incel» που κυριαρχεί σε όλη τη σειρά;
Οι βαθύτεροι συμβολισμοί της σοκολάτας και του σάντουιτς
Ας πάρουμε λοιπόν τα πράγματα από την αρχή.
Έχουν περάσει 7 μήνες από την προφυλάκιση του Τζέιμι σε κρατητήρια ανηλίκων και έχει αλλάξει αρκετούς ψυχολόγους. Η τελευταία, η Μπρίονι, φαίνεται πως του ταιριάζει καλύτερα, καθώς οι συνεδρίες τους είναι πιο ανοιχτές και ζωντανές.
Όταν εκείνη φτάνει για την, όπως αποδείχθηκε, τελευταία τους συνάντηση στην έναρξη του επεισοδίου, ενημερώνεται από τον φρουρό ότι ο Τζέιμι ενεπλάκη σε καβγά με κάποιον άλλον ανήλικο τρόφιμο των φυλακών. Για να τον πάρει με το καλό, παίρνει μαζί της ένα σάντουιτς και την αγαπημένη του σοκολάτα ρόφημα.
«Η ψυχολόγος ήρθε πολύ κοντά στο Τζέιμι σε όλο το επεισόδιο», μας λέει η κ. Ζωγράφου. «Απόδειξη η σοκολάτα. Η σοκολάτα έχει πολύ συμβολική σημασία, γιατί του θυμίζει αυτό που του αρέσει, αυτό που του είναι οικείο και αυτό που συνήθιζε να καταναλώνει στο σπίτι. Μετά συνεχίζει και με το σάντουιτς, για το οποίο λέει "έφτιαχνε και η μητέρα μου σάντουιτς". Και απαντάει εκείνη "να και ένα άλλο κοινό". Οπότε ήταν τα σημεία που η ψυχολόγος έκανε μια ακόμα βαθύτερη σύνδεση με τον Τζέιμι ως θεραπευόμενό της».
«Στο μεταξύ, μέσα στο κομμάτι του σάντουιτς υπήρχε το τσάτνεϊ, αυτό που δεν του άρεσε και ήταν και ένας τρόπος να δούμε πώς ο νεαρός θεραπευόμενος διαχειρίζεται τη ματαίωση», συνεχίζει και εξηγεί:
«Οι ματαιώσεις είναι πολλές και κάθε φορά που τον ματαιώνουν, κατά τη δική του γνώμη, εκείνος είχε πολύ έντονη έκρηξη και ξεσπάσματα, τα οποία βέβαια θα μπορούσαν να θεωρηθούν ως αποτελέσματα της εφηβείας. Από την άλλη, βλέπεις έναν ματαιωμένο έφηβο, έναν έφηβο ο οποίος προσπαθεί να γίνει αποδεκτός και το ζητάει με κάθε τρόπο».
Μετά τη ματαίωση έρχεται η ειρωνεία
Είναι πολύ σημαντικό να προσέξουμε το πόσο απότομα ο πρωταγωνιστής γίνεται υποτιμητικός και χλευαστικός απέναντι στη θεραπεύτρια, κάτι που αρχίζει από τη στιγμή που ματαιώνεται από το σάντουιτς που δεν του αρέσει.
«Ξεκινάει ένα κύμα ειρωνείας εκ μέρους του σ αυτήν. Αρχίζει από ένα σημείο και μετά να την αποκαλεί «γιαγιάκα», προκαλώντας τη με χειριστικές ατάκες του στυλ "γιατί λειτουργείς έτσι;" και εκείνη, ενώ είναι ψύχραιμη και το χειρίζεται καλά, πλήττεται εσωτερικά, ιδίως όταν βγαίνει για λίγο έξω».
«Άρχισε λοιπόν να γίνεται είρωνας απέναντί της και να την πειράζει με διάφορους τρόπους, για να την κάνει να ξεσπάσει. Δηλαδή την ιντρίγκαρε. Αυτό μοιάζει σαν ένα κομμάτι της ιδιωτικής προκλητικής διαταραχής, που χωρίς να έχει βέβαια τα συμπαγή χαρακτηριστικά του, αλλά την προκαλούσε ώστε να ανταποκριθεί με το να χάσει τον έλεγχο. Φυσικά αυτό δεν το πέτυχε», υπογραμμίζει.
Το ποδόσφαιρο και η αποδοχή από τον πατέρα
Στη συνέχεια, η κ. Ζωγράφου αναλύει τη σχέση του Τζέιμι με την οικογένειά του και δη τον πατέρα του, τον οποίο υπερασπίζεται σθεναρά στην ψυχολόγο.
«Όταν η Μπρίονι ρώτησε για τη σχέση με τον πατέρα και με τον παππού και επέμενε πάρα πολύ στην έννοια αρρενωπότητα, ο νεαρός ήθελε να απομακρύνει τα πρότυπά του από το να τους πιστωθεί κάτι κακό. Και τελικά βλέπουμε όλο το φοβερό πρόβλημα που συμβαίνει μέσα σε αυτή τη σειρά, πόσο πολύ ο Τζέιμι ήθελε να είναι αποδεκτός από τον πατέρα του. Πόσο πολύ ήθελε να είναι περήφανος ο πατέρας του για αυτόν. Και αυτό αποδεικνύεται από το πώς αντιμετώπισε την έννοια του ποδοσφαίρου».
Δεν μπορούσε να ανταποκριθεί. Και το έλεγε και ο ίδιος ότι δεν είναι καλός στα αθλήματα, ενώ ο μπαμπάς του είναι. Ήταν το πρότυπό του. Ο μπαμπάς του όταν γύριζε το κεφάλι, απλά αγνοούσε τους άλλους γονείς στην πραγματικότητα που τον κορόιδευαν για το παιδί του. Ο Τζέιμι όμως το μετέφραζε μέσα του διαφορετικά, ότι ο μπαμπάς του ντρεπόταν για τον ίδιο.
Γιατί ο Τζέιμι δεν θέλει με τίποτα να διακόψει την επικοινωνία με την ψυχολόγο
Αμέσως μετά, έχουμε το πρώτο ξέσπασμα του Τζέιμι, ύστερα όμως ζητά συγγνώμη από από την ψυχολόγο όταν μπει πάλι μέσα. Τη ρωτάει «σε τρόμαξα;» Δεν πέτυχε η πρώτη απόπειρα. Δείχνει πως δεν θέλει να διακόψει αυτή τη σχέση με τίποτα.
«Δεν θέλει να χάσει όλο αυτό που έχει δημιουργηθεί ανάμεσά τους, για αυτόν είναι η σύνδεση με τον υπόλοιπο φυσιολογικό κόσμο. Απόδειξη το "πάρτε με από εδώ, είναι τρελοκομείο" που λέει φωνάζοντας», επισημαίνει.
Μετά από τον μπαμπά και την οικογένειά του, η κουβέντα πάει στη σχέση του και τη γνώμη του για τις γυναίκες. Εδώ αρχίζει και λέει ψέματα, κάνει λόγο για ανύπαρκτες ερωτικές εμπειρίες και ακριβώς φαίνεται όλη αυτή η κατάσταση που βιώνουν τα παιδιά με το ζήτημα της έννοιας «incel».
Η «κουλτούρα incel»
Κάπως έτσι φτάνουμε στον πυρήνα της «τοξικής αρρενωπότητας», την κουλτούρα incel. Τι σημαίνει λοιπόν;
Ένα 80% των γυναικών έλκεται από ένα 20% των ανδρών. Και τίθεται το μεγάλο ερώτημα για το υπόλοιπο 80%. Όπως λέει η κ. Ζωγράφου:
«Το υπόλοιπο 80%, σύμφωνα με τον εμπνευστή της έννοιας αυτής, τον Άντριου Τέιτ, θα προσπαθήσει να αποκτήσει διαφορετικές συμπεριφορές, διαφορετικό στυλ, διαφορετική εμφάνιση, διαφορετικό αισθητικό στοιχείο, καθώς και συμπεριφορά εντελώς διαφορετική. Τελικά όμως συμβαίνει αυτό ή απλά γεμίζει ένα 80% του αρσενικού πληθυσμού με απογοήτευση, πικρία, ματαίωση και θυμό;»
«Είμαι άσχημος, είμαι άσχημος»
Λίγο πριν το τελικό του ξέσπασμα, ο Τζέιμι προσπαθεί να εισπράξει ένα κομπλιμέντο γιατί αυτό το έχει το χειριστικό, όπως και σε άλλες κουβέντες τις οποίες λέει. «Διαρκώς ρωτά την ψυχολόγο του "δεν θα πεις ότι είμαι καλός, δεν θα πεις ότι είμαι ευγενικός, δεν θα πεις ότι είμαι όμορφος;" Δηλαδή στην όλη συνεδρία, την τελευταία τους συνεδρία, προσπαθεί να της πάρει την αποδοχή. Έτσι λοιπόν, ξεκινά να επαναλαμβάνει ότι είναι άσχημος ξανά και ξανά», σχολιάζει η κ. Ζωγράφου, συμπληρώνοντας:
«Και στο τέλος φτάνει στα άκρα. Δηλαδή εισβάλλει στον χώρο της, στον προσωπικό της χώρο, την πλησίασε πάρα πολύ κοντά. Αυτή ακριβώς είναι η έννοια της τοξικής αρρενωπότητας εδώ και συμβολίζεται η έννοια της πατριαρχίας».
«Η σειρά δεν έχει ευτυχώς διδακτισμό. Κάτι άλλο καταπληκτικό είναι ότι δεν μπαίνει στα χωράφια της διάγνωσης. Μέσα σε όλα αυτά τα 4 επεισόδια και σε όλα αυτά που εκτυλίσσονται, υπάρχει μια πολύ ωραία δομή. Μας δίνουν τη δομή της κοινωνίας, μας δίνουν τη δομή του σχολείου γενικά. Πώς λειτουργεί ένα σχολείο εσωτερικά, πώς λειτουργούν τα παιδιά ως μαθητές κοινωνικά έξω. Μας δείχνει και την οικογένεια και τις άλλες οικογένειες. Αναφέρεται και στην οικογένεια, αναφέρεται και στο σχολείο, αναφέρεται και στον μικρόκοσμο της πόλης αυτής».
«Μια πόλη βόρεια, στο Ηνωμένο Βασίλειο. Δηλαδή βλέπεις πώς είναι, πώς είναι η συνθήκη και μέσα στο παιδί αλλά βλέπεις και τους γύρω που όλοι τελικά αυτοί είναι οι παράγοντες που συμβάλλουν στο πώς διαμορφώνεται ένα παιδί και φυσικά στο περιβόητο ζήτημα των social media. Αν δεν υπήρχε το Instagram, θα γινόταν αυτό; Εάν οι γονείς ήταν διαφορετικοί, θα γινόταν αυτό; Εάν οι συμμαθητές ήταν διαφορετικοί, θα γινόταν αυτό;»
Το τέλος του επεισοδίου
Εκεί πια ο πρωταγωνιστής ξεσπάει, εκεί πια παραδέχεται αλήθειες. Εκεί πια λέει ότι δεν θέλει με τίποτα να την αποχωριστεί, να αποχωριστεί έστω αυτήν τη σύνδεση.
«Δεν είναι μόνο η σύνδεση με το πρόσωπο. Είναι η σύνδεση, όπως είπαμε, με τον έξω κόσμο. Για αυτό και αυτό αποδεικνύεται ότι μεταφέρει ένα μήνυμα. Ποιο είναι το μήνυμα; "Πες στη μαμά και τον μπαμπά ότι είμαι καλά". Φέρνοντας στο φως δειλά - δειλά τι θα ακολουθήσει στο επόμενο επεισόδιο».
«Ο Τζέιμι αναγκάστηκε μέσα στο κεφάλι του να μπερδέψει τους ρόλους, γιατί αυτό ψυχολογικά είχε ανάγκη. Φανταστείτε πόσα παιδιά περιμένουν να ακούσουν κάτι το οποίο δεν ακούν ποτέ. Και μια τέτοια αποδοχή δεν έρχεται ποτέ. Μπορεί να μην έρχεται από τον γονιό, μπορεί να μην έρχεται από τον φίλο, μπορεί να μην έρχεται από τη σχέση. Είναι πολύ βασανιστικό να νιώθεις ότι κάνεις κάτι ή δεν κάνεις κάτι και περνάς απαρατήρητος».
Αξιοσημείωτο, όμως, είναι και το πώς αντιδρά η ψυχολόγος στο τέλος της συνάντησης με τον πρωταγωνιστή.
«Ήθελε να τον σώσει. Ήθελε να δώσει μια ειλικρινή και ακριβή αποτύπωση του τι του συμβαίνει μέσα του και η πρόθεση της ήταν να καταλάβει εάν αυτός έχει καταλάβει τι έχει γίνει. Δακρύζει και στενοχωριέται όχι μόνο για έναν 13χρονο φονιά, αλλά και για την κοινωνία που τον όπλισε», επισημαίνει η κ. Ζωγράφου και καταλήγει:
«Η θεραπεύτρια θλίβεται για το γεγονός, κατά τη γνώμη μου, ότι είναι και ο ίδιος θύμα μιας κατάστασης. Δηλαδή υπήρξε ένας φαύλος κύκλος όπου ένα άτομο ή κάποια άτομα γίναν θύτες κι έκαναν bullying στον Τζέιμι, ο οποίος έγινε ο θύτης στους θύτες του».
Διαβάστε τις Ειδήσεις σήμερα και ενημερωθείτε για τα πρόσφατα νέα.
Ακολουθήστε το Skai.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.
