Ανθρώπινη φωνή: Το Nο1 μουσικό όργανο

Η ανθρώπινη φωνή, το εκφραστικότερο και πλουσιότερο σε αποχρώσεις μουσικό όργανο, έχει χρησιμοποιηθεί με αναρίθμητους τρόπους στη μουσική και τα τραγούδια των διαφόρων λαών. Από τον απλό αναστεναγμό, το γέλιο και την ομιλία με τα εκατοντάδες φωνήματα όλων των γλωσσών της υφηλίου έως τη μίμηση των ήχων της φύσης και των μηχανών, ακόμη και των άλλων μουσικών οργάνων. Αυτό ακριβώς το ανεξάντλητο «ρεπερτόριο» της ανθρώπινης φωνής είναι το αντικείμενο μιας πρωτότυπης εκδήλωσης για μικρούς και μεγάλους που θα πραγματοποιηθεί την Κυριακή 13 Μαρτίου, στις 11.30 το πρωί, στο Μέγαρο Μουσικής, στην Αίθουσα Χρήστος Λαμπράκης.

Μιας «συναυλίας» δίχως όργανα όπου γνωστά φωνητικά σύνολα (Πολυφωνικό Συγκρότημα «Χαονία», Χορωδία του Δήμου της Αθήνας, «Εμμέλεια», Πολυπολιτισμική Παιδική Χορωδία «Ου-τοπία») και δημοφιλείς σολίστ (Σαββίνα Γιαννάτου, Word of Mouth και Νατάσσα Μηνδρινού) θα μας «μιλήσουν» για τις τεχνικές που χρησιμοποιούν, μέσα από ελεύθερους φωνητικούς αυτοσχεδιασμούς και τραγούδια μοναδικής φωνητικής τεχνικής από την Ελλάδα κι ολόκληρο τον κόσμο: πολυφωνικά προερχόμενα από τη δημοτική μας παράδοση (βορειοηπειρώτικα) αλλά και από την Αναγέννηση (των Ζανκέν και ντι Λάσσο), οπερατικά (των Ζενέ και Ροσσίνι), σπιρίτσουαλς αλλά και σύγχρονα, από το χώρο του μιούζικαλ (Α.Λ. Βέμπερ), της ποπ (Μ. Τζάκσον) και ροκ μουσικής (Τζ. Λέννον).

Την εκδήλωση – που πραγματοποιείται στο πλαίσιο της Σειράς Κυριακή Πρωί στο Μέγαρο – επιμελείται και παρουσιάζει η έμπειρη μουσικολόγος Εφη Αβέρωφ-Μιχαηλίδου.

Την εκδήλωση ανοίγει το Φωνητικό Πολυφωνικό Συγκρότημα «Χαονία» (πήρε το όνομα του από τη χώρα των Χαόνων, του αρχαιότερου από τα 14 ηπειρωτικά φύλα της αρχαιότητας) που θα ερμηνεύσει βορειοηπειρώτικα πολυφωνικά τραγούδια (της ξενιτιάς, της αγάπης και της άνοιξης): ένα σπάνιο και πολύτιμο είδος της δημοτικής μας μουσικής που συνδυάζει πολλούς ήχους ταυτόχρονα ενώ κρατά μια αυστηρή ιεραρχία όσον αφορά στο ρόλο και την τεχνική του κάθε τραγουδιστή.

Στη συνέχεια, ένα ακόμη Φωνητικό Πολυφωνικό Σύνολο, το «Εμμέλεια», μας μεταφέρει στην εποχή της Αναγέννησης, αποδίδοντας μια «βιλανέλα» για τέσσερις φωνές (είδος φωνητικής μουσικής χορευτικού ρυθμού και ποιμενικού χαρακτήρα, από την Ν. Ιταλία), το «Hai Lucia!» του Ορλάντο ντι Λάσσο (1530-1594) που θεωρείται ο κύριος εκπρόσωπος του πολυφωνικού στυλ της φρανκο-φλαμανδικής σχολής κι ένας από τους διασημότερους Ευρωπαίους μουσικούς στα τέλη του 16ου αιώνα. Όπως επίσης κι ένα γαλλικό «σανσόν», «Το τραγούδι των πουλιών» (Le chant des οiseaux), τραγούδι που περιγράφει ήχους πουλιών, γραμμένο από τον διάσημο αναγεννησιακό συνθέτη λαϊκών τραγουδιών Κλεμέν Ζανκέν (1485-1558).

Ακολουθεί η Χορωδία του Δήμου της Αθήνας – σε διεύθυνση Σταύρου Μπερή – με μια «ιταλική σαλάτα»: την σατιρική «Insalata italiana» ή αλλιώς Παρωδία σε μια σκηνή όπερας, έργο 68 του Αυστριακού λιμπρετίστα Ριχάρ Ζενέ (1823-1895). Η Χορωδία επέλεξε επίσης να παρουσιάσει και την πολύ κεφάτη Εισαγωγή από τον «Κουρέα της Σεβίλλης» του Τζοακίνο Ροσσίνι (1792-1868). Μια Εισαγωγή που παίζεται από ορχήστρα. Ελλείψει ορχήστρας όμως στη συγκεκριμένη εκδήλωση, τα όργανα θα αποδώσουν οι τραγουδιστές με τις φωνές τους! Οι ίδιοι θα ερμηνεύσουν κι ένα σπιρίτσουαλ, ένα απ’ τα γνωστά θρησκευτικά τραγούδια των μαύρων σκλάβων που είχαν ξεριζωθεί απ’την Αφρική για να δουλέψουν σκληρά στις μεγάλες φυτείες των λευκών αποίκων στο νότο των ΗΠΑ.

Η μοναδική Σαββίνα Γιαννάτου θ’ανέβει με τη σειρά της στη σκηνή για έναν ελεύθερο φωνητικό αυτοσχεδιασμό. Η γνωστή ερμηνεύτρια που έχει μια στενή σχέση με τις μουσικές παραδόσεις πολλών λαών, αυτοσχεδιάζει συχνά με τους ήχους μετατρέποντάς τους σε λέξεις έτσι που ο ακροατής να νομίζει πως ακούει μια γλώσσα.

Ενώ οι El Pap Chino και Bitman από τους Word of Mouth, έχοντας στο πλευρό τους την Νατάσσα Μηνδρινού, θα ερμηνεύσουν - μεταξύ άλλων - το πασίγνωστο «Beat it» του Μάικλ Τζάκσον αποκαλύπτοντας μερικά από τα μυστικά του μπητμπόξινγκ (beatboxing). Μιας φωνητικής τεχνικής προερχόμενης από την κουλτούρα της χιπ-χοπ μουσικής που συνίσταται στην παραγωγή ήχων σε μίμηση μουσικών οργάνων, κατά κύριο λόγο κρουστών.

Το κλείσιμο της εκδήλωσης ανήκει δικαιωματικά στην Πολυπολιτισμική Χορωδία της «Ου-τοπίας» αποτελούμενης κυρίως από παιδιά μεταναστών που ζουν στην Ελλάδα και μιλούν ελληνικά. Οι φωνές των παιδιών όλου του κόσμου θα ενωθούν σε τραγούδια γνωστά κι αγαπημένα, υπό τη διεύθυνση του μαέστρου Βαλέρι Ορέσκιν. Από το «Love changes everything» του κορυφαίου συνθέτη των μιούζικαλ Αντριου Λόυντ Βέμπερ και την ταξιδιάρικη «Τζαμάικα» του Μάνου Λοίζου έως την περίφημη μπαλάντα του Τζων Λέννον «Imagine».

Τιμές εισιτηρίων: € 8,00 (για φοιτητές και νέους έως 18, και για ένα συνοδό παιδιών έως 15 ετών) - € 14,00 (γενική είσοδος).

Λίγα λόγια για τους συμμετέχοντες

Το Φωνητικό Πολυφωνικό Συγκρότημα «Χαονία» δημιουργήθηκε το 1996. Πήρε το όνομά του από τη χώρα των Χαόνων – του αρχαιότερου από τα 14 ηπειρωτικά φύλα της αρχαιότητας. Η περιοχή της αρχαίας Χαονίας συμπίπτει με τον σημερινό χώρο επιβίωσης της ηπειρώτικης πολυφωνίας. Το πολυφωνικό σύνολο «Χαονία» έχει, στη δεκαπεντάχρονη διαδρομή του, συμμετάσχει σε εκατοντάδες συναυλίες σε όλη την Ελλάδα. Συμμετέχει επίσης σε διακεκριμένα διεθνή φωνητικά και πολυφωνικά φεστιβάλ του εξωτερικού (Ιταλία, Ουαλία, Βουλγαρία, Αλβανία). Τραγούδια του έχουν συμπεριληφθεί σε ελληνικές και ιταλικές δισκογραφικές εκδόσεις ενώ έχει συνεργαστεί δισκογραφικά και με άλλους καλλιτέχνες («Χαϊνηδες», Καλλιόπη Βέττα κ.ά).

Το Σύνολο συμβάλει πολύτροπα στην προβολή, την έρευνα, τη διάσωση και τη διάδοση του πολυφωνικού τραγουδιού. Τα μέλη του, Αλέξανδρος Λαμπρίδης, Αντώνης Έξαρχος και Μαρία Τσουκαλά πρωτοστατούν από επιτελικές θέσεις στο Διεθνές Φεστιβάλ Πολυφωνικού Τραγουδιού που διοργανώνει από το 1998 μέχρι σήμερα η αστική μή κερδοσκοπική εταιρία «Άπειρος». Διδάσκουν, επίσης, στα σεμινάρια πολυφωνικού τραγουδιού του Μουσείου Ελληνικών Λαϊκών Μουσικών Οργάνων από το 1999 μέχρι σήμερα. Το πολυφωνικό σύνολο «Χαονία» έχει βραβευθεί για τη συμβολή του στην προβολή και τη διάδοση της ηπειρώτικου πολυφωνικού τραγουδιού από την Πανηπειρωτική Συνομοσπονδία Ελλάδος.

Το Φωνητικό Πολυφωνικό Σύνολο «Εμμέλεια» ιδρύθηκε τον Νοέμβριο του 1994 από νέους τραγουδιστές, λάτρεις της παλαιάς μουσικής, και τον μαέστρο Βαλέρι Ορέσκιν, με πρωταρχικό στόχο την ερμηνεία και διάδοση σπάνιων έργων προκλασικής και σύγχρονης μουσικής. Η «Εμμέλεια» αποτελείται από τέσσερα έως είκοσι άτομα, ανάλογα με τις απαιτήσεις του έργου που παρουσιάζει. Έχει εμφανιστεί σε συναυλίες στην Αθήνα και την επαρχία, ερμηνεύοντας συχνά σε πρώτη εκτέλεση στην Ελλάδα, έργα λιγότερο γνωστά. Το ρεπερτόριο του συνόλου περιλαμβάνει συνθέσεις φωνητικής μουσικής της Αναγέννησης, του Baroque και του 20ού αιώνα, καθώς και καντάτες των J.S.Bach, H.Schutz, D.Buxtehude, A.Vivaldi, και L.Perosi. Ξεχωριστή θέση στο ρεπερτόριο του συνόλου κατέχουν έργα σύγχρονων Ελλήνων συνθετών, πολλά εκ των οποίων παρουσιάστηκαν σε πρώτη εκτέλεση από το Φωνητικό Σύνολο «Εμμέλεια», σε συνεργασία με την Ένωση Ελλήνων Μουσουργών και την Ορχήστρα των Χρωμάτων. Η «Εμμέλεια» έχει εμφανιστεί σε διάφορους συναυλιακούς χώρους όπως: Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, Ηρώδειο, Μικρό Θέατρο Επιδαύρου, Θέατρο Λυκαβηττού, Μουσείο Μπενάκη, Ωδείο Φίλιππος Νάκας, Ελληνοαμερικάνικη Ένωση, Γερμανική Εκκλησία, Αγγλικανική Εκκλησία κ.α.

Η Χορωδία του Δήμου της Αθήνας ιδρύθηκε το 1999 και αποτελείται από επαγγελματίες μουσικούς - τραγουδιστές. Η χορωδία σε συνεργασία με τη Συμφωνική Ορχήστρα και την Ορχήστρα Δωματίου του Δήμου Αθηναίων, καθώς επίσης και ορχήστρες άλλων φορέων όπως η Συμφωνική Ορχήστρα της ΕΡΤ, η Λαϊκή Ορχήστρα "Μίκης Θεοδωράκης" κ.ά., έχει παρουσιάσει στην μέχρι τώρα πορεία της έργα των Beethoven, Mozart, Brahms, Mendelssohn, Vivaldi, Pergolesi, Handel, Wagner, Satie, Ravel, Faure, Orff, Καλομοίρη, Χατζιδάκι, Θεοδωράκη, Σαββόπουλου, Μαρκόπουλου, Ιωαννίδη, Παζαΐτη κ.ά. Σε συναυλίες αφιερώματα και σε συνεργασία με τα μουσικά σύνολα του Δήμου, έχει επίσης παρουσιάσει έργα των Verdi, Bernstein, Brahms, Strauss, Mozart, κ.ά. Τον Ιούνιο του 2001, συμμετείχε στις συναυλίες του διάσημου Γάλλου συνθέτη Jean Michel Jarre στο θέατρο Ηρώδου του Αττικού. Τέλος έχει εμφανιστεί σε διάφορα Φεστιβάλ στην Ελλάδα όπως το Διεθνές Μουσικό Φεστιβάλ Σαντορίνης, το Φεστιβάλ Θρησκευτικής Μουσικής Πάτμου καθώς επίσης και σε διάφορα Χορωδιακά Φεστιβάλ. Από την ίδρυσή της, τη χορωδία διευθύνει ο μαέστρος Σταύρος Μπερής.

Η Σαββίνα Γιαννάτου γεννήθηκε στην Αθήνα. Μελέτησε τραγούδι με τη Γωγώ Γεωργιλοπούλου και αργότερα με το Σπύρο Σακκά στο Εργαστήρι Φωνητικής Τέχνης. Αποφοίτησε από το τμήμα του Performance and Communication Skills του Guildhall School of Music and Drama του Λονδίνου με υποτροφία του Μουσιγέτη. Η επαγγελματική της σταδιοδρομία ξεκίνησε το 1979 με την εκπομπή του Γ' Προγράμματος της ΕΡΤ "Εδώ Λιλιπούπολη". Από τότε, έχει συνεργαστεί με αρκετούς Έλληνες συνθέτες (Πλάτωνος, Γρηγορίου, Μαραγκόπουλος, Κατσούλης, Μαμαγκάκης, Κυπουργός) και η δισκογραφία της περιλαμβάνει πάνω από είκοσι δίσκους (προσωπικούς και συμμετοχές). Για περισσότερα από δέκα χρόνια υπήρξε μέλος του Εργαστηρίου Παλιάς Μουσικής, με το οποίο έχει ερμηνεύσει έργα μεσαιωνικά, αναγεννησιακά και μπαρόκ σε ηχογραφήσεις για το ραδιόφωνο, την τηλεόραση αλλά και σε φεστιβάλ και εργαστήρια ηλεκτρονικής και αυτοσχεδιαζόμενης μουσικής ως ερμηνεύτρια και συνθέτης.

Έχει συνθέσει μουσική για ντοκιμαντέρ, video-art και θέατρο συνεργαζόμενη με τον Σ. Στάγκο, τον Μ. Σαντοριναίο, την Α. Κράλη και με το Εθνικό Θέατρο συνθέτοντας μουσική για τη ΜΗΔΕΙΑ του Ευριπίδη σε σκηνοθεσία Νικαίτης Κοντούρη (1997), για τις Βάκχες του Ευριπίδη (2006) και για το Dibuk του Br. Mayers (2006) σε σκηνοθεσία Σωτήρη Χατζάκη, επίσης για την "Η Γυναίκα της Ζάκυνθος" του Δ. Σολωμού (2006) σε σκηνοθεσία Σωτήρη Χατζάκη επίσης. Έχει συνεργαστεί με τη χορογράφο Ν. Ζούκα για την παραγωγή δύο χοροθεατρικών έργων, "Music for a while" και "Τα παραμύθια του κόσμου".

Ασχολείται τα τελευταία δέκα χρόνια με τον ελεύθερο αυτοσχεδιασμό, σε συνεργασία με μουσικούς από τον χώρο της jazz. Τα τελευταία χρόνια συνεργάζεται με το γκρουπ Primavera en Salonico με τους οποίους έχει εκδώσει τους δίσκους "Άνοιξη στη Σαλονίκη", "Τραγούδια της Μεσογείου", "Παναγιές του κόσμου" και "Terra Nostra". Με τους Primavera en Salonico έχει δώσει πολυάριθμες συναυλίες στην Ελλάδα και πάρει μέρος σε πολλά φεστιβάλ του εξωτερικού, στην Ευρώπη, την Αμερική, την Αυστραλία, Μαρόκο, Ταϊβάν και Ισραήλ. Τον Οκτώβριο του 1999 το άλμπουμ "Oι Παναγιές του κόσμου" μπήκε στο Νο 11 του Top20 στο World Music Europe Charts. Το καλοκαίρι του 2000, το άλμπουμ "Τα τραγούδια της Μεσογείου" που κυκλοφορεί από τη ΛΥΡΑ, κυκλοφόρησε στην Αμερική από την αμερικάνικη εταιρία Sounds True με τίτλο "Savina Yannatou - Mediterranea". Την έκδοση αυτή, ακολούθησαν εγκωμιαστικές κριτικές σε εφημερίδες της Αμερικής (όπως τη Philadelphia Inquirer), μια μίνι περιοδεία (Σεπτέμβριος, Οκτώβριος) σε δύο φεστιβάλ ethnic μουσικής της χώρας (Monterey World Music Festival και World Music Festival Chicago 2000) καθώς και ειδικά αφιερώματα στα πιο έγκυρα μουσικά sites στο Internet (όπως το Sonicnet.com) και ένα εκτεταμένο τηλεοπτικό αφιέρωμα στο CNN που μεταδόθηκε τον Νοέμβριο του ίδιου χρόνου.

Τον Οκτώβριο του 2000 κυκλοφόρησε το άλμπουμ "Rosa das Rosas" όπου η Σαβίνα Γιαννάτου ερμηνεύει δικές της συνθέσεις.

Τον Δεκέμβριο του 2001 κυκλοφόρησε το άλμπουμ "Terra Nostra" που είναι ζωντανή ηχογράφηση μέρους του προγράμματος που παρουσίασε στη Σφεντόνα μαζί με την Τυνήσια ερμηνεύτρια Lamia Bedioui και τους Primavera en Salonico με παραδοσιακά τραγούδια απ' όλο τον κόσμο. Τον Δεκέμβριο του 2002 κυκλοφορεί το άλμπουμ "Πάω να πω στο σύννεφο" - Η Σαβίνα Γιαννάτου σε τραγούδια του Μάνου Χατζιδάκι. Από τον Ιανουάριο του 2003 το άλμπoυμ "Terra Nostra" κυκλοφορεί και από την εταιρία ECM στο εξωτερικό. Το 2005 κυκλοφορεί, από την ECM επίσης, το Άλμπουμ "Sumiglia" με τους Primavera en Salonico. Το 2006 "Tutti Baci" με την Elena Ladda στην Λύρα. Το 2007 "Μουσική Δωματίων" από τη Λύρα σε μουσική Χατζιδάκι, Μουζάκη, Αγγελάκου, Βελιώτη, Σιγανίδη και Γιαννάτου.

Οι Word of Mouth είναι η πιο γνωστή ομάδα human beatboxing στην Ελλάδα και finalists του παγκόσμιου διαγωνισμού ΒΕΑΤΒΟΧ BATTLE 2009, που έγινε στη Γερμανία, εκπροσωπώντας επάξια για πρώτη φορά την Ελλάδα στη ιστορία του θεσμού. Το δίδυμο των Word of Mouth, Bitman και El Pap Chico, έχοντας πολυετή εμπειρία στο beatboxing, δηλαδή της τέχνης αναπαραγωγής ρυθμών και beats με τη χρήση μόνο του ανθρώπινου στόματος και φωνής, παρουσιάζουν ένα μουσικό vocal show, με βάση πρωτότυπες beatbox και κυρίως γνωστές μουσικές συνθέσεις. Στην συνεργασία τους με την τραγουδίστρια Νατάσα Μηνδρινού (a.k.a. Cookie) ενώνουν επί σκηνής φωνή και beatbox, δημιουργώντας ένα live act performance με τη χρήση μόνο των φωνητικών ικανοτήτων και των μικροφώνων τους, χρησιμοποιώντας διασκευές γνωστών ξένων μουσικών θεμάτων και αρκετό χιούμορ για να ξαφνιάσουν ευχάριστα. Στο πλαίσιο των μέχρι τώρα εμφανίσεων ξεχώρισαν, ανοίγοντας την συναυλία του SNOOP DOGG (US) – Α/Ε (2007), προλογίζοντας τους Lords of the Underground (US) στο Hip Hop Culture Fest Vol 2 (2008), των Beat Assaillant (US) στην Γιορτή της Μουσικής (2007) και με την μόνιμη συνεργασία τους με το γυναικείο φωνητικό σχήμα Σανάδες, αρχής γινομένης στα πλαίσια του Ελληνικού Φεστιβάλ 2009. Αξίζει να σημειωθεί ότι οι φωνητικές τους ικανότητες έχουν χρησιμοποιηθεί σε σειρά διαφημιστικών για την τηλεόραση και το ραδιόφωνο, σε ειδικά γεγονότα των MTV, COSMOTE, ADIDAS, THE MALL ATHENS, αλλά και ως συνεργασίες σε δισκογραφικές δουλειές άλλων καλλιτεχνών, Blend Aka Mishkin, Dask, Εισβολέας, Phase 3, Empne, Sugahspank!, κ.ά. Τέλος είναι πρωταγωνιστές της beatbox ταινίας μικρού μήκους “SOUNDCHECK” σε σκηνοθεσία Κώστα Γεραμπίνη και δημιουργοί της BEATBOX ACADEMY στην Ελλάδα η οποία παρουσιάζει σειρά σεμιναρίων, επιδείξεων και προβολών με στόχο τα νέα παιδιά με θέμα το Beatbox, τις τάσεις και τα μυστικά του, δημιουργώντας τις προϋποθέσεις για εξάπλωση και καταξίωση του μουσικού είδους στη χώρα μας.

Η «Ου-τοπία» είναι μια πολυπολιτισμική χορωδία για παιδιά από έξι έως δέκα πέντε ετών. Πολλά από αυτά είναι παιδιά μεταναστών, που ζουν και εργάζονται στη χώρα μας. Η χορωδία της Ου-τοπίας δημιουργήθηκε πριν ένα χρόνο από την μή κυβερνητική οργάνωση Ελληνική Δράση για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα «Πλειάδες» η οποία δραστηριοποιείται ιδιαίτερα στον τομέα των παραβιάσεων των δικαιωμάτων των μεταναστών. Σήμερα η Χορωδία αποτελείται από 45 μέλη. Μαέστρος και δάσκαλος των παιδιών είναι ο Βαλέρι Ορέσκιν, μουσικός με σημαντική προϋπηρεσία στη διεύθυνση ορχήστρας και χορωδίας. Καλλιτεχνικός διευθυντής της Χορωδίας είναι ο πιανίστας Νίκος Λαλιώτης. Η Χορωδία φιλοξενείται για τις πρόβες της στη Σχολή Χιλλ ενώ τα μέλη της πολιτιστικής μή κερδοσκοπικής εταιρείας ΠYΡΝΑ στηρίζουν την προσπάθεια.
Πηγή: skai.gr